NHỮNG CON CHỐT ĐA DẠNG Những đặc điểm của một con Chốt cô lập (cũng gọi là Chốt lẻ) rất thay đổi: ở trung cuộc nó được dùng làm điểm tựa ch...
NHỮNG CON CHỐT ĐA DẠNG
Những đặc điểm của một con Chốt cô lập (cũng gọi là Chốt lẻ) rất thay đổi: ở trung cuộc nó được dùng làm điểm tựa cho Mã và cho phép mở những cuộc tấn công dồn dập giành thắng lợi vào Vua đối phương. Ngược lại ở tàn cuộc, nó ít được đặt nhiều hi vọng vì một quân đối phương án ngữ trước mặt là nó hết đường tiến. Tuy nhiên, do trình độ kỹ thuật điêu luyện ngày nay của cờ Vua. Chốt lẻ ở tàn cuộc mặc dù không uy hiếp được đối phương nhưng nếu đối phương không có cơ hội phản công thì sự hiện diện của nó gây rất nhiều khó chiu...
Tóm lại, khi có một Chốt lẻ thì nên tránh đổi quân, mở ngay cuộc tấn công vào cánh Vua.
Ván cờ sau đây sẽ chỉ cho chúng ta cách tiến hành kiểu chiến đấu như thế.
GIPSLIS - SAVON [D42]
1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.c4 ¤f6 5.¤c3 e6 6.¤f3 ¥e7 7.cxd5 ¤xd5
Một chốt lẻ vừa xuất hiện
8.¥d3 ¤c6 9.0–0 0–0 10.¦e1 ¤f6 11.¥g5 b6 12.£e2 ¥b7
Trận địa hai bên đều đựợc tạm thời bố trí các lực lượng.
13.¦ad1 ¤b4 14.¥b1 ¦c8 15.¤e5! (Hình)
Quân Mã nhảy qua làm tiền đồn: Trắng thử phóng ra một cuôc tấn công vào cánh Vua, nếu như không chiếu hết thì cũng làm cho đối phương có những điểm yếu.
15...£d6 16.£e3 ¤fd5 17.£h3! f5
Nước hăm dọa vào h7 bị ngăn cản, nhưng Đen lại tạo cho điểm e6 yếu đi và có thể bị địch tấn công ngay vào đây. Đỡ xấu hơn thì nên đi 17...g6, nhung Đen lại không rnuốn yếu những ô đen.
Cờ Vua cũng như bao nhiêu thứ khác trong hai cái dở, phải đành chọn lựa cái ít dở hơn.
18.¥d2 ¤f6 19.a3 ¤bd5 20.¤b5 £b8 21.¥a2!
Tượng đứng ở b1 không có tác dụng gì cả.
21...a6 22.¤c3 ¦ce8 23.¤f3
Mã trở về sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ để rồi đi công tác khác.
23...¥d8 24.¤g5 £c8
Tình thế đã chín muồi cho một cuộc đột kích. Xem (hình)
25.¦xe6 ¦xe6 26.¤xd5 h6 27.¤xf6+ ¢h8
Nếu như 27...¦fxf6 28.¤xe6 ¦xe6 29.£xf5. Trắng cũng thắng dễ dàng.
28.£xf5 ¦e1+ 29.¦xe1 £xf5 30.¤f7+
Đen đầu hàng.
Ván cờ giũa Najdort và Kotov (trong bài học thứ hai) cũng đã cho chúng ta một kiểu mẫu tấn công với con Chốt lẻ.
Chúng ta xem tiếp ván cờ giữa FLOHR - CAPABLANCA : (Hình)
Vị thế này xuất hiện sau một loạt đổi quân. Ở nước thứ 23,quân Trắng có một vị trí thích đáng hơn, vì quân Mã có thể di chuyển linh hoạt trong khi quân Tượng đen sụt giảm vì phải thụ động bảo vệ Chốt. Hiển nhiên là Trắng giành thắng lợi không phải là dễ dàng, nhưng có thể nói nếu Flohr đánh không thắng được là do khả năng phòng ngự siêu phàm của Capabỉanca.
23...¢e7 24.¢d2 ¢d6 25.¢c3
Khi không có gì nguy hiểm có thể bị chiếu hết thì người ta thường đưa Vua lên trung tâm.
25...b6 Quân Đen định lập một chiến lũy, các con Chốt kiểm soát các ô đen, còn quân Tượng kiểm soát các ô trắng.
26.f4 ¥d7 27.¤f3 f6 28.¢d4 a5 29.¤d2 ¥c8 30.¤b1 ¥e6 31.¤c3 ¢c6 32.a3 h6 33.g3 h5! 34.b4 axb4 35.axb4 ¢d6 36.b5 g6 37.¤a4 ¢c7 38.¤c3 ¢d6 39.f5
Hi sinh để ván cờ thêm phức tạp.
39...gxf5
Nước đi yếu là 39...¥xf5 40.¤xd5 ¥d3 41.¤xf6 ¥xb5 42.¤d5!
40.¤e2 ¥d7 41.¤f4 ¥e8!
Không nên đi 41...¥xb5 42.¤xh5 và con Chốt tự do cách xa rất nguy hiểm.
Cần chú ý những cách mà Trắng đã đưa ra gây khó khăn cho Đen.
42.¤xd5 ¥xb5 43.¤xb6!
Nếu không ăn Chốt b thì nó sẽ trở nên nguy hiểm.
43...¥c6 44.¤c4+ ¢e6 45.¤b2 ¥b5 46.¤d1 ¥e2 47.¤f2 ¥f1!
Xuống ¥f1! gây khó khăn cho Mã đang muốn phóng lên d3.
48.¤d3
Quân Trắng không muốn đổi quân nhưng còn những hi vọng trong tàn cuộc của Chốt, nếu Đen đổi quân.
48...¥xd3 49.¢xd3 ¢e5!
Đen sẽ yếu nếu trả lời một cách máy móc: 49...¢d5 50.¢d2 ¢e4 51.¢e2 ¢d5 52.¢f3 ¢e5 53.h3 ¢d5 54.¢f4 ¢e6 55.h4 v..v...
50.¢e2 ¢e4 51.h3 ¢d5! 52.¢f3 ¢e5
Thế rồi cuộc chiến đấu cuối cùng đưa đến hòa cuộc. Đấy là do Đen phòng ngự tuyệt diệu !
Trong cuộc chiến đấu chống lại con Chốt lẻ, đặt quân Tượng Vua lên nách thường là một phương án hiệu quả, chúng ta xem ván cờ:
PETROSSIAN - TAHL [D41l
1.c4 ¤f6 2.g3 e6 3.¥g2 c5 4.¤f3 d5 5.0–0 ¤c6 6.cxd5 ¤xd5 7.d4 ¥e7 8.¤c3 0–0 9.¤xd5 exd5 10.dxc5 ¥xc5 11.a3 a5 12.¥g5!
Tạo một sự yếu kém nghiêm trọng cho Đen.
12...f6 13.¦c1 ¥a7
Không nên đi 13...¥xf2+ 14.¦xf2 fxg5 15.¤xg5! và thế cờ Đen tan rã.
14.¥f4 ¥e6 15.¤e1 ¦e816.¤d3 £e7 (Hình)
17.b4! axb4 18.¤xb4 ¤xb4 19.¦c7
Giờ đây xem lại thì thấy dường như ở nuớc 15...¦c8 thích họp hơn.
19...£d8
Nếu 19...£f8 20.axb4 £xb4 21.¥xd5 £b5 22.¥f3 và thế cờ của Đen có khá hơn một chút.
20.axb4 g5
Thế cờ Đen vẫn còn bó rọ nên không có triển vọng gì.
21.£d3 ¦e7 22.¦xe7 £xe7 23.¥e3 d4
Quá thụ động là 23...¥xe3 24. £xe3 ¦d8 25. ¦d1 tiếp là £d4.
24.¥xd4 ¦d8 25.e3 ¥xd4 26.exd4 £xb4 27.d5 £d6 28.¥e4! ¥f7
28...¥xd5 29.¦d1 ¥xe4 30.£xd6 ¦xd6 31.¦xd6 ¢g7
29.¥xh7+ ¢g7 30.¥e4 £c5 31.¦b1 ¦d7 32.£f3 ¥g6 33.¥xg6 ¢xg6 34.£d3+ ¢g7 35.¦b5 £e7 36.£f5 ¦d6
Cựu vô địch thế giới Petrossian đã chơi tàn cuộc với những nước chính xác vô
cùng:
37.¢g2 £d7 38.£xd7+ ¦xd7 39.¢f3 ¦e7 40.¦b6 f5 41.d6 ¦d7 42.h4 ¢f6 43.hxg5+ ¢xg5 44.¢e3 ¢f6 45.¢f4 ¢e6 46.f3 ¢f6 47.¦b5 ¢e6 48.¦xf5 ¢xd6 49.g4 ¢e6 50.¦f8 b5
Đi xong thì Đen cũng buông cờ đầu hàng, không đợi Trắng đi.
EUWE - TESCHNER [D54]
1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¥e7 5.e3 h6 6.¥h4 0–0 7.¦c1 b6 8.cxd5 ¤xd5 9.¤xd5 exd5 10.¥xe7 £xe7 11.¥e2 ¥b7 12.¥f3 c5 13.¤e2 ¦d8 14.dxc5 bxc5 ( Hình)
Đây là những con Chốt treo của Đen c5 và d5. Quân Trắng định tấn công vào đó. Kinh nghiệm mới hiện nay, những tạy kiện tướng chỉ rõ là Đen vẫn có khả năng cân bằng.
15.0–0 ¤d7 16.¤f4 ¤e5!
Quân Trắng linh hoạt hơn nếu 16...¤f6 17.£b3 tiếp theo là £a3 và ¦fd1
17.¦e1
Không nên đi 17.¥xd5 g5 18.£b3 ¦ab8 19.¥xb7 gxf4 20.exf4 ¤d3!
17...d4!
Giải pháp tấn công do vị trí Chốt "treo" rất đặc biệt. Tùy theo vị thế ván cờ mà nó được thực hiện vào lúc thuận lợi nhất. Càng có nhiều quân trên bàn cờ thì sự điều động quân để bẻ gãy kế hoạch tấn công của đổi phương càng có lợi.
18.¥xb7 £xb7 19.exd4 ¦xd4 20.£c2 ¤f3+ 21.gxf3 ¦xf4 22.¦e4 ¦f5?
Đen không thấy nước sau khi 22...¦xf3 23.¦ce1 £c6, Đen sẽ rất mạnh.
23.¦ce1 ¦f8 24.£c3 £d5 25.¦e5 ¦xe5 26.¦xe5 £xa2 27.¦xc5 £b1+ 28.¢g2 £g6+ 29.¢h1 ¦d8
Và ván cờ hòa.
Trở lại lúc khai cuộc, thay vì ở nước 11.¥e2 người ta cũng đi 11.¤f3 với khả năng tiếp diễn: 11...¥e6 12.£a4 c5 13.£a3 ¦c8 14.¥e2 £b7!
Phản công lại ở cột "b" là một đòn chủ lục của Đen: 15.dxc5 bxc5 16.0–0 đổi quân không lợi 16.¦xc5 ¦xc5 17.£xc5 £xb2)16...£b6 17.¤d2 ¤d7 18.e4 £b4 với cơ may cân bằng.
. Trong ván cờ sau đây, quân Trắng đã phạm những lổi đáng ghi nhớ. Và cũng rất thú vị để thấy cái giá phải trả do những lỗi lầm đó.
SOKOLSKY - BOTVINNIK [D94]
1.c4 ¤f6 2.¤c3 d5 3.d4 g6 4.¤f3 ¥g7 5.e3 0–0 6.¥e2 e6 7.0–0 b6 8.cxd5
Trắng đi nuớc cờ này đã mở cho Đen cột "e" trong khi đó việc mở cột "c" không có lợi ích đặc biệt nào mà Trắng khai thác được.
Đáng lẽ Trắng nên đi 8.£b38 tạo căng thẳng ở trung tâm.
8...exd5 9.b3 ¥b7 10.¥b2 ¤bd7 11.£c2
Đổi với nước cờ mới đi này của Trắng đã khiến cho Botvinnik phải phê bình như sau:"Dường như Trắng chơi không có kế hoạch và chỉ lo phát triển quân một cách máy móc. Cách đây 50 năm thì người ta có thể chơi như vậy, nhưng thời đại ngày nay, các kiện tướng đều xây dựng kế hoạch cho trung cuộc ngay từ nước thứ 6 hoặc thứ 8. Còn như chi lo đi liên tục mà không tính đến kế hoạch thì sẽ dẫn đến tình trạng bị động thội.
Quân Trắng có thể chơi nước 11.¤e5 với khả năng nhiều hứa hẹn. Quân Đen đi tiếp trong vài nước nửa sẽ chiếm lấy lợi thế này".
11...a6 12.¦ac1 ¦c8 13.¦fd1 £e7 14.£b1 ¦fd8 15.¥f1 c5 (Hình)
Một sai lầm nghiêm trọng về thế trận một lần nữa Botvinnik đã viết: "Quân Trắng không có cách nào khai thác những điểm yếu của các Chốt trên bàn cờ. Trắng đã bỏ mất những điểm tựa ở trung tâm và đã cho phép Tượng b7 của đối phương hoạt động lại".
16.dxc5 bxc5 17.¤e2 ¥h6 18.¥a3 ¤g4 19.£d3
Chống lại mối đe dọa 19...¥xe3
19...¤de5 20.¤xe5 £xe5 21.¤g3 £f6 22.¤h1 d4! 23.£e2 ¤e5 24.exd4 cxd4
Chốt treo không còn nửa nhưng một Chốt thông được hỗ trợ mạnh tiếp tục đe dọa. Ván cờ đã kết thúc như sau:
25.¦xc8 ¥xc8! 26.¦e1 d3 27.£d1 ¥g4 28.£a1 d2 29.¦xe5 d1£ 30.¦e8+ ¦xe8 31.£xf6 ¥e2 32.¤g3 ¥g7 33.£c6 ¥b5 34.£c1 £xc1 35.¥xc1 ¦e1 36.¥e3 ¦a1 37.a4 ¥d3 38.f4 ¦b1 39.¢f2 ¥xf1 40.¤xf1 ¦xb3
Trắng đầu hàng.
Khi một quân Tượng bị che khuất sau những con Chốt treo thì phải quan tâm đến nhũng yếu tố động có thể tạo ra một tình thế để tấn công như ví dụ sau đây: (Hình)
KERES – TAIMANOV
16.d5! exd5 17.cxd5 ¤b8 18.¦d4 £d6 19.¦cd1 ¥f8 20.¤e4! ¤xe4 21.¦xe4 ¦xe4 22.£xe4 £h6 23.¤g5 ¥d6 24.h4 ¤d7 25.£f5 ¤f6 26.¥xf6 gxf6 27.¤xf7! £c1 28.£xh7+ ¢f8 29.¤xd6 £xd1+ 30.¢h2 £xd5 31.¤xb7 £e5+ 32.g3 ¦c7 33.£h8+ ¢f7 34.h5 ¦xb7 35.£h7+ ¢e6 36.£xb7 £xh5+ 37.¢g2
Đen đầu hàng.
Trong cuộc chiến đấu chống lại những con Chốt "treo", trước hết bắt buộc đối phương phải tiến một trong hai Chốt này khiến không còn là thứ lực lượng cơ động nữa.
Đây là một ví dụ cụ thể về cách phá Chốt treo: Ván cờ giữa
CAPABLANCA - ALEKHINE [E12]
Chúng ta lướt qua 27 nước đầu tiên (1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¤bd7 5.e3 ¥e7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 a6 8.a3 b6? 9.cxd5 exd5 10.¥d3 ¥b7 11.0–0 c5 12.dxc5 bxc5 13.£e2 ¦e8 14.¥c2 £b6 15.¦fd1 ¦ad8 16.¤a4 £b5 17.£xb5 axb5 18.¤c3 ¥c6 19.¥d3 c4 20.¥f5 b4 21.axb4 ¥xb4 22.¤d4 ¥b7 23.¥xd7 ¦xd7 24.¥xf6 gxf6 25.¤de2 ¥d6 26.¦c2 ¥e5 27.¦cd2) Quân Trắng đã đạt được một vị thế mong muốn nhưng Alékhine đã đưa đến thế cân bằng bằng cách phản công vào Chốt b2. (Hình)
27...¦c7! 28.¦a1 ¢g7 29.g3 ¦c5 30.¦a7 ¦b8 31.¤d4 ¢g6 32.f4 ¥c7 33.¢f2 ¦a5 34.¦xa5 ¥xa5 35.g4 h5 36.gxh5+ ¢xh5 37.¢f3 ¦g8 38.¦g2 ¦xg2 39.¢xg2 ¢g4 40.h3+ ¢h4 41.¤f5+ ¢h5 42.¢g3 ¥b4
Cảnh giác nuớc ¤d6
43.¤d4 ¢g6 44.¢g4 f5+ Và ván cờ đã hòa sau nước 59.
Trong ví dụ sau đây, quân Đen đã làm cho những con Chốt bất động. Đối phương đã thành đạt đưa hai Chốt tự do lên khu trung tâm nhưng Đen đã thành công trong việc phong tỏa chúng. (Hình)
BONDAREVSKY - SMYSLOV
27...b5! 28.c5
Như 28.cxb5 axb5 29.¤xb5 không đi đến đâu vì 29...£d5 với hăm dọa đôi.
28...£d8 29.¦a1 b4
Smyslov đã kiên quyết sử dụng con Chốt thông của mình.
30.¤e2 ¥e4 31.£h3 ¥c2! 32.¦f1 b3 33.£c3 ¤d5
Đen dự tính mở cuộc tấn công.
34.£b2 ¤e3 35.¦fe1 £d5 36.¤f3 ¦fe8
Smyslov không vừa lòng với thắng lợi về chất: Thật thế, nếu 36...¤c4 37.£c3 b2 38.£xc2 bxa1£ 39.¦xa1quân Trắng thở phào.
Đừng bao giờ vội vã đổi lấy một thắng lợi về thế để được một thắng lợi về chất, nếu việc đổi đó cho phép đối phương tĩnh hồn sau cơn ác mộng!
37.¦ac1 ¦c6 38.¤c3 £f5 39.¤d1 ¦ce6 40.¤xe3
Hủy diệt quân Mã nguy hiểm của đối phương nhưng những quân cờ mạnh lại tràn đến...
40...¦xe3 41.¦xe3 ¦xe3 42.¢f2 £e4 43.¦e1
Trắng hi vọng giảm bớt duợc áp lực sau khi đổi quân.
43...¦xe1 44.¤xe1 ¥d1!
Với nước đe dọa £e2+.
45.c6 £xc6 46.¤d3 £c4 47.¢e3 ¥c2 48.¤e1 ¥f5 49.¢d2 £b4+ 50.¢d1 ¥g4+ 51.¢c1 £c4+
Nước đi mạnh hơn là 51...£xe1# chiếu hết luôn nhưng đi nước này Trắng cũng buông cờ đầu hàng.
Trích từ quyển " Con đường dẫn đến thành công" Thầy: Quách Anh Tú
COMMENTS