Ván cờ Ý (phần 4) - Evans Gambit

Evans Gambit là một dòng tích cực của Giuoco Piano, thường đi kèm với 4.c3 hoặc 4.d3. Cách chơi này được sáng tạo bởi một kỳ thủ à David Ev...

Evans Gambit là một dòng tích cực của Giuoco Piano, thường đi kèm với 4.c3 hoặc 4.d3. Cách chơi này được sáng tạo bởi một kỳ thủ à David Evans sáng tạo vào năm 1824 với các nước đi như sau:

1.e4                             e5

2.Mf3                          Mc6

3.Tc4                           Tc5

4.b4 (hình dưới)

Khai cuộc thí quân Evans sau 4.b4.

Gambit Evans rất phổ biến trong nửa cuối thế kỷ 19 qua những ván cờ đẹp của Paul Morphy, Adolf Anderssen và Mikhail Chigorin. Nhà vô địch thế giới thứ 2, Emanuel Lasker đưa ra hệ thống phòng thủ cho bên Đen và kể từ đó, loại gambit này gần như biến mất trong các cuộc so tài đỉnh cao. Sau này, Evans Gambit mới được làm sống lại bởi một các Đại kiện tướng như là một nước đi bất ngờ. Garry Kasparov đã sử dụng khai cuộc này và đánh bại Anand chỉ sau 25 nước tại Riga năm 1995.

Ý tưởng của Trắng là thí 1 Tốt ở b4 để nhanh chóng đạt lấy lợi thế khai triển quân, nhanh chóng chiếm trung tâm với d4 và tạm nắm giữ ưu thế trung tâm, đồng thời khai thác đường chéo mạnh a2-g8.

Sau nước đi này, Đen có 2 cách đối phó: Chấp nhận gambit và trả lại và tìm cách trả lại Tốt với thế trận tốt hơn hoặc từ chối gambit ngay từ đâu.
1. Chấp nhận Gambit 4...Txb4 - Dòng Lasker.

Diễn biến tiếp theo là:

5.c3                             Ta5

Đen cũng có thể trả lời với 5…Tc5 (thường gặp bởi dân nghiệp dư), Đen ít có sự lựa chọn hơn khi mà Trắng tấn công 6.d4. Ngoài ra, Đen cũng có thể chơi 5…Td6 (biến Stone Ware Defense), nước Te7 (nước phòng ngự chơi bởi Anand). Ngoài ra còn có một nước rất hiếm gặp 5.Tf8 gọi là Mayet Defense.

6.d4                             d6

Đen cũng có thể chơi biến 6…exd4. Nước truyền thống mà Trắng hay sử dụng là 7.O-O (Trắng có thể chơi 7.Hb3, một nước được GM. Short sử dụng), Đen có thể đối phó với 7…Mge7 8.Mg5. Ngoài ra, Đen có thể chấp nhận Gambit lần 2 với 7…dxc3 (biến Phòng thủ bị xâm nhập).

Link (biến Phòng thủ bị xâm nhập):

7.O-O                          Tb6

8.dxe5                         dxe5

9.Hxd8+                      Mxd8

10.Mxe5                      Te6 (hình dưới)

Đen trả lại Tốt gambit cho Trắng và cân bằng thế cờ.

Thế cờ sau 10.Mxe5 Te6.

2. Từ chối Gambit 4...Tb4 - Evans Gambit declined.
Các nhà phân tích cho rằng dù không chấp nhận Gambit, Đen vẫn gặp khó khăn về mặt khai triển quân so với Trắng. Trắng nhập thành và đẩy Tốt giành trung tâm. Với lợi thế không gian cùng vị trí quân hợp lý, những bạn có khả năng đánh chiến thuật tốt sẽ có cơ hội thi triển những đòn đánh táo bạo của mình.

Tuy nhiên trong cuốn sách “Hệ thống thực hành của tôi”, Aron Nimsovich cho rằng nếu không ăn Tốt, Đen không bị mất một “temp” và Trắng có thể tạo ra cấu trúc Tốt không tốt. Bởi vì Tốt b4 không giúp gì cho việc phát triển Tốt tại trung tâm.

Diễn biến tiếp theo là:

5.a4                            

Trắng giăng cái bẫy bắt chết Tượng Đen. Nếu Đen không di chuyển Tốt cột a, ví dụ 5…Mf6 thì 6.a5 Td4 7.c3 Txf2 8.Vxf2 Mxe5 9.Vf1 và Trắng trao đổi 2 Tốt lấy 1 Tượng. Trắng hơn chất. Vì thế Đen cần phải tạo chỗ trú cho Tượng.

5…                              a6

Đen cũng có thể chơi 5…a5 và diễn biến là 6.b5 Md4 7.Mxd4 (nếu Trắng ăn Tốt 7.Mxe5 thì Trắng rơi vào bẫy Shilling) 7…exd4 8.Hg4 Hf6. Trắng hơi có lợi thế.

Nước đi 5…Mxb4?! có vẻ không hợp lý khi Đen không có sự lựa chọn và thế trận Đen trở nên gò bó với 5…Mxb4 6.a5 Tc4 7.c3 Mc6 8.O-O Mf6 9.d4 exd4 10.cxd4 Tb4 11.e5

Thế cờ sau 11.e5. Đen trở nên tù túng và bị thu hẹp không gian đáng kể. Bất kỳ nước đi nào của Mã đều khiến Đen trở nên tồi tệ hơn.

Trở lại diễn biến chính:

6.Mc3!                         Mf6

Vào thời của Morphyl, nước đi phổ biến của Trắng sẽ là 6.c3, tuy nhiên sau này nước này được thay thế bơi Mc3! được đề xuất bởi Sokolsky, gọi là biến Showalter.

7.Md5                         Mxd5

Nếu Đen đi 7…Mxe4 8.O-O O-O 9.d3 Mf6 Tg5. Trắng có lợi thế vừa phải về mặt phát triển quân.

8.exd5                         Md4

Đen không nên chơi chơi 8…e4 9.dxc4 Hf6 10.Tb2! và Đen thua chất (Đen ăn Tượng 10…Hxb2 11.c3 exf3 12.Xa2 và Đen mất Hậu).

9.Mxd4

Trắng không thể chơi 9.Mxe5 mà không mất chất (xem thêm bẫy Shilling)

9.                                 Txd4 (hình dưới)

Thế cờ sau 9…Txd4. Cơ hội cho hai bên là ngang nhau.

Ván cờ tham khảo:

Garry Kasparov vs Piket năm 1995:

http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1070779

3. Biến phản Evans gambit.
Đây là một biến rất hiếm gặp của Đen khi chơi 4…d5, và thực tế thì biến này cũng không đem lại cho Đen nhiều sự cân bằng vì Trắng vẫn dễ dàng phát triển quân và tạo uy hiếp đối với Đen. Diễn biến tiếp theo là:

5.exd5                         Mxd4

6.O-O                          Tg4!

7.Ta3

Nếu Trắng chơi 7.h3 Txf3 8.Hxf3 Mxc2 9.Hb3 Mc4 10.Hxb2 Mf6 và thế trận cân bằng.

7…                              e4

8.Xe1                          Mf6

9.Mc3                          O-O (hình dưới)

Thế cờ sau 9.Mc3 O-O. Đây là một biến rất sắc nét.

Ở thế trận này, chỉ cần có một hoặc một vài nước yếu cũng đủ dẫn đến một trận thua. Diễn biến tiếp theo là:

10.Mxe4                      Mxe4

11.Xxe4                      Tf5

Ý đồ của Đen là đuổi Xe và tấn công vào Tốt c2 bằng Mã.

12.Txb4                       Txb4 (Hình dưới)

Thế cờ sau 12…Txb4. Trắng hơi có lợi thế.

Trắng tuy có lợi hơn 1 Tốt, tuy nhiên về tàn cuộc thì đây lại là Tốt chồng không có nhiều sức mạnh, dễ dàng bị ngăn cản bởi Te3. Trong khi đó Tốt cánh Hậu của Đen còn nguyên vẹn và bắt đầu phát huy sức mạnh.