BÀI 44 THẾ CĂNG THẲNG Ở TRUNG TÂM

BÀI 44 THẾ CĂNG THẲNG Ở TRUNG TÂM Để hiểu rỏ thế căng thẳng ở trung tâm chúng ta hãy xem một thí dụ trong phòng thủ Pháp 1. e4 e6 2. d4 d...

BÀI 44 THẾ CĂNG THẲNG Ở TRUNG TÂM

Để hiểu rỏ thế căng thẳng ở trung tâm chúng ta hãy xem một thí dụ trong phòng thủ Pháp 1. e4 e6 2. d4 d5 Trắng buộc phải giải quyết vấn đề ở trung tâm , Trắng có thể giải quyết bằng cách :

a.3. ed ed tạo một cơ cấu chốt đối xứng .

b.3. e5 tạo một chuỗi chốt bị chặn .

c.3. Mc3 buộc Đen phải giải quyết tình thế ở trung tâm , tương tự Đen có thể tranh giành trung tâm với 3…Mf6 hoặc 3…Tb4 hay giải tỏa thế căng thẳng ở trung tâm với 3…de . Theo Đại kiện Tướng Tarrasch đây là một nước sai lầm vì đã “ bỏ rơi trung tâm” Đại Kiện tướng Nimzowitsch không đồng ý với quan niệm nầy ông cho rằng có thể tranh chấp trung tâm với việc gây sức ép bằng quân lên chốt d4.

Để có thể đánh giá khách quan thế đổi chốt trên chúng ta phải xem xét nét đặc thù riêng biệt của mỗi thế cờ . Thế căng thẳng ở trung tâm là một giai đoạn chuyển tiếp vì thế muốn giải quyết cần phải có tầm nhìn chiến lược và chiến thuật thật phong phú , thường cả hai tranh chấp trung tâm thật quyết liệt thí dụ thế phản công Panov trong ván cờ Tây Ban Nha

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¥e7 6.¦e1 b5 7.¥b3 d6 8.c3 0–0 9.h3 ¤a5 10.¥c2 c5 11.d4 £c7 12.¤bd2 ¥b7 13.¤f1 cxd4 14.cxd4 ¦ac8 15.¥b1 d5

Có thể tiếp tục với hai biến :

a.16.exd5 exd4 17.¥g5 ¦cd8! 18.£d3 g6 19.£xd4 ¤xd5³

b.16.dxe5 ¤xe4 17.¤g3 f5! 18.exf6 ¥xf6 19.¥xe4 dxe4 20.¤xe4÷

Chú ý : với cơ cấu chốt trên , thông thường nên ép buộc đối phương đổi chốt giải tỏa thế căng thẳng trung tâm.

· Khi giải quyết ở trung tâm chúng ta chỉ tính toán , đánh giá kết quả đạt được trong việc giải tỏa thế căng thẳng mà hay quên tính đến việc duy trì thêm một thời gian nữa thế căng thẳng nầy.

Thí dụ : Foltys – Zits / Ostrava 1946 , phòng thủ Pháp .

1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤d2 ¤c6 4.¤gf3 e5!?

Nhận xét :

- Đen vội tạo sự căng thẳng ở trung tâm buộc Trắng giải quyết với ý định nếu 5.dxe5 dxe4 6.¤xe4 £xd1+ 7.¢xd1 ¥g4 8.¥f4 0–0–0+ 9.¥d3 …¤ge7µ; 5.exd5 ¤xd4! 6.¤xd4 exd4 7.¥b5+ ¥d7 8.£e2+ £e7=

- Trắng phát triển quân tốt hơn và có thể buộc Đen giải quyết trung tâm với nước ¥b5

Đánh giá thế cờ : Trắng ưu thế .

5.¥b5! exd4 6.0–0! ¥d7 7.exd5 ¤b4 8.£e2+ ¥e7 9.d6! cxd6 10.¤xd4 a6? 11.¥xd7+ £xd7 12.¤c4 ¤d5 13.¤f5! ¢f8 14.£f3 ¦c8 15.£xd5 ¦c5 16.¤xe7 ¦xd5 17.¤xd5 b5 18.¤cb6 £c6 19.¥f4 ¤e7 20.¤xe7 ¢xe7 21.¦fe1+ ¢f6 22.¦ad1 ¦e8 23.¦xe8 £xe8 24.¦xd6+ ¢f5 25.¥e3 f6 26.h3 £e7 27.¦d4 ¢g6 28.a4 £c7 29.axb5 axb5 30.c4 bxc4 31.¦xc4 £e5 32.b4 ¢f7 33.¦c5 £a1+ 34.¢h2 g5 35.b5 h5 36.¤c4 £b1 37.b6 ¢e6 38.¦c6+ ¢d5 39.¦c5+ ¢e6 40.¤a3 £b4 41.¤b5 1–0

- Tóm tắc : Việc giải quyết chốt trung tâm sẽ có lợi cho bên phát triển quân nhanh hơn

· Khi phát triển quân nhanh hơn đối phương điều cần thiết là phải mở trung tâm ra.

Thí dụ : Negyesy – Szabo / Vô địch Hungary 1951 , Gambit Hậu

1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 c6 4.¤f3 ¤f6 5.e3 ¤bd7 6.¥d3 ¥b4 7.a3 ¥a5 8.0–0 0–0 9.£c2 ¥c7 10.¥d2 a6 11.¦ad1 e5 12.cxd5 cxd5²

Nhận xét :

- Trắng có thể chuyển sang chống chốt cô lập với 13.dxe5 ¤xe5 14.¤xe5 ¥xe5©

Đen bù đắp vì có thế tấn công bên cánh Vua .

- Với thế cờ nầy Trắng phát triển quân tốt hơn , nếu trung tâm được mở ra trắng sẽ ưu thế .

Đánh giá thế cờ : Trắng ưu thế .

13.e4! exd4 14.¤xd5 ¤xd5 15.exd5 ¤e5 16.¤xe5 ¥xe5 17.f4 ¥f6 18.¥xh7+! ¢h8 19.¥e4 ¥g4 20.¦de1 ¥h4 21.g3 f5 22.¥g2 ¥e7 23.£d3 ¥c5 24.b4 ¥a7 25.¦e5 £d7 26.h3 ¥h5 27.g4 ¥g6 28.¦e6 ¦f6 29.¦e5 fxg4 30.f5 ¥b8 31.¦e6 ¥h5 32.hxg4 ¥xg4 33.£e4 ¦xe6 34.fxe6 £d6 35.¥f4 1–0

- Hãy xem cơ cấu chốt hình

Nhận xét :

- Thế căng thẳng ở trung tâm có thể duy trì được lâu.

- Đen bị hạn chế không gian trong việc điều quân.

- Trắng có không gian tốt để điều quân và sẽ mở trung tâm đúng lúc , khai thác việc bố trí quân Đen xấu d8ể tấn công .

Thí dụ : Smyslov – Lublinsky /Vô địch CCCP lần thứ 17-1949, ván cờ Tây Ban Nha.

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 d6 5.c3 ¥d7 6.d4 ¤f6 7.¤bd2 ¥e7 8.0–0

8... 0–0 9.¦e1²

Nhận xét :

- Đen có kế hoạch chơi chống lại trung tâm cổ điển sau : 9...exd4 10.cxd4 ¤b4 11.¥xd7 £xd7 12.¤f1 c5!©

- Với trung tâm nầy Đen điều quân khó khăn hơn Trắng vì Trắng có ưu thế không gian

Đánh giá thế cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn.

9...¥e8 10.¥b3! ¤d7 11.¤f1 ¥f6? 12.¤e3 ¤e7 13.¤g4 ¤g6 14.g3 ¥e7 15.h4! ¤f6 16.¤g5 h6 17.¤xf6+ ¥xf6 18.£h5! ¤h8 19.dxe5 dxe5 20.¥e3! £e7 21.¥d5! c6 22.¥b3 ¥d7 23.¦ad1 ¦ad8 24.¦d2 ¥c8 25.¦ed1 ¦xd2 26.¦xd2 £c7 27.¥c5! ¦d8 28.¦xd8+ ¥xd8 29.¤xf7! ¤xf7 30.¥b6! £d7 31.¥xd8 ¢h7 32.¥xf7 £xd8 33.¥g6+ 1–0

Từ ván cờ trên ta có thể rút ra nguyên tắc sau :

- Bên phòng thủ ( Đen ) không được duy trì thế căng thẳng ở trung tâm quá lâu .

- Có hai cách chống lại thế căng thẳng trung tâm nầy .

Đổi chốt vào lúc thuận lợi rồi thanh toán trung tâm chốt đối phương .
Ép buộc bên tấn công giải quyết thế căng thẳng ở trung tâm bằng cách gây áp lực lên chốt trung tâm .

Thí dụ 1 : Tarrasch – Alekhine / 1925 , Ván cờ Ý

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥c4 ¥c5 4.c3 ¥b6 5.d4 £e7 6.0–0 ¤f6 7.¦e1 d6 8.a4 a6 9.h3 0–0 10.¥g5 h6 11.¥e3=

Nhận xét :

- Với cơ cấu chốt trung tâm nầy Trắng có ưu thế không gian .

- Đen đang gây áp lực lên hai chốt trung tâm và không thể 11...¤xe4? 12.d5 ¤a5 13.¥xb6 cxb6 14.¥a2 f5 15.b4± . Quân Đen đứng vị trí tốt .

Đánh giá thế cờ : Hai bên ngang nhau .

11... £d8! 12.¥d3 ¦e8 13.¤bd2 ¥a7! 14.£c2? exd4 15.¤xd4 ¤e5 16.¥f1 d5! 17.¦ad1 c5 18.¤4b3 £c7 19.¥f4 ¤f3+! 20.¤xf3 £xf4 21.exd5! ¥f5 22.¥d3 ¥xh3! 23.gxh3 £xf3 24.¦xe8+ ¦xe8 25.¥f1 ¦e5 26.d6 ¦g5+ 27.¢h2 ¤g4+ 28.hxg4 ¦xg4 0–1

Thí dụ 2 : Pachman – Minev / Giải

khu vực 1954 , khai cuộc Tartakower.

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥e2 ¤f6 4.d3 d5 5.¤bd2 ¥e7 6.0–0 0–0 7.c3 a5 8.£c2 ¥g4 9.¦e1 h6? 10.b3 ¦e8 11.¥b2 ¥f8 12.a3²

Nhận xét :

- Đen có không gian tốt hơn .

- Quân Trắng đứng có vẻ thụ động nhưng có khả năng kiểm soát ở trung tâm rất tốt , nếu Đen loại bỏ thế căng thẳng ở trung tâm thì sẽ phòng thủ thụ động .

Đánh giá thế cờ : Trắng hơi ưu

12...dxe4 13.dxe4 ¤d7 14.¦ad1 ¤b6 15.b4 £f6 16.¤b3 ¥e6 17.¤fd2 ¦ed8 18.¥b5 a4 19.¤c1 ¤e7 20.¥f1 c5 21.¤d3 ¤d7 22.c4 g5 23.b5 ¤g6 24.¤c1 ¤b6 25.¤a2 ¤f4 26.¤c3 ¦xd2? 27.¦xd2 ¥xc4 28.¥xc4 ¤xc4 29.¤d5! ¤xd5 30.£xc4 ¤f4 31.¦d7 ¥g7 32.¦ed1 g4 33.¥c1 h5 34.¥xf4 exf4 35.e5! £f5 36.£xc5 h4 37.£e7 h3 38.e6! £xe6 39.£xe6 fxe6 40.¦d8+ ¦xd8 41.¦xd8+ ¢f7 42.¦d7+ ¢f6 43.¦xb7 ¥f8 44.¦a7 ¥xa3 45.¦xa4 ¥d6 46.b6 g3 47.hxg3 fxg3 48.gxh3 1–0

* Ở cấu trúc căng thẳng trung tâm nầy , bên phòng thủ ép buộc đối phương giải quyết thế căng thẳng ở trung tâm ngay cả ở giai đoạn khai cuộc thí dụ trong biến kín của ván cờ Tây Ban Nha .

1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.0–0 ¥e7 6.¦e1 b5 7.¥b3 0–0 8.c3 d6 bây giờ đi 9.d4 thì 9...¥g4 buộc đi 10.d5 hoặc 10.¥e3 Đen thanh toán trung tâm với 10...exd4 11.cxd4 ¤a5 12.¥c2 ¤c4 13.¥c1 c5 cho nên 9.h3 và Đen giải tỏa thế căng thẳng ở trung tâm như thế biến Chigorin . 9...¤a5 10.¥c2 c5 11.d4 £c7 12.¤bd2 ¤c6 13.d5

* Bên tích cực cố duy trì thế căng thẳng ở trung tâm , bên phòng thủ cố giảm bớt thế căng thẳng nầy và loại trừ ưu thế .

- Hảy xem loại cơ cấu chốt

- Khi đổi chốt sẽ cân bằng trung tâm . Chúng ta sẽ nghiên cứu kỹ hơn ở bài “ ưu thế chốt ở cánh” .

- Khi đổi chốt sẽ cho phép đối phương trung tâm hóa các quân và chiếm ưu thế . chúng ta xem thế cờ sau 1.d4 d5 2.c4 e6 3.¤c3 c6 4.¤f3 ¤f6 5.e3 ¤bd7 6.¥d3 ¥d6 7.0–0 0–0 8.e4 dxc4 9.¥xc4 e5 10.¥g5 [10.dxe5 ¤xe5 11.¤xe5 ¥xe5³] 10...£e7 [10...exd4 11.£xd4 £e7 12.¥xf6 £xf6 13.£xf6 gxf6 14.¦ad1±] 11.¦e1! £e8 [11...exd4? 12.e5 ¤xe5 13.¤e4±]

- Với cơ cấu chốt nầy việc duy trì thế căng thẳng ở trung tâm cực kỳ quan trọng dù thế duy trì nầy chỉ trong một thời gian ngắn . Nếu Trắng đi d5 Đen có một ô cản rất tốt ở d6 cho Mã .

Thí dụ : Keres – Lipnitsky / Vô địch CCCP 1951 lần 19, phòng thủ Nimzowitsch .

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 ¥b4 4.e3 0–0 5.¥d3 d5 6.¤f3 ¤c6 7.0–0 h6 8.h3! dxc4 9.¥xc4 ¥d6 10.e4! e5 11.¥e3!²

Nhận xét :

- Với cơ cấu chốt nầy Trắng có ưu thế không gian , các quân đứng ở vị trí tích cực hơn .

- Đen không thể giải quyết trung tâm với 11...exd4 12.¤xd4 ¤xd4 13.¥xd4 ¦e8 14.£e1 ¥e5 15.¥xe5 ¦xe5 16.f4 ¦e8 17.e5± Nên phải cố gắng ép buộc Trắng giải tỏa thế căng thẳng ở trung tâm nếu có thể được .

Đánh giá thế cờ : Trắng có thế cờ tốt hơn.

11...a6 12.¦e1 ¥d7? 13.£c2 ¦e8? 14.a3 exd4 15.¤xd4 ¤e5 16.¥f1 ¤g6 17.¦ad1 £e7 18.g3! ¤xe4! 19.¥c1 f5 20.¥g2 ¤e5 21.¤xf5 ¥xf5 22.¤xe4 ¤f7! 23.£b3 ¦ab8 24.¥d2 £e6 25.£xe6 ¦xe6 26.¤xd6 cxd6 27.¥d5! ¦xe1+ 28.¦xe1 ¢f8 29.¦c1 ¤d8 30.¦c7 ¥e6 31.¥xe6 ¤xe6 32.¦d7 ¤g5 33.¥xg5 hxg5 34.¦xd6 ¦c8 35.¢g2 ¦c5 36.¦b6 ¦c7 37.¢f3 ¦f7+ 38.¢g4 ¦xf2 39.¦xb7 ¦h2 40.a4 a5 41.¦b5 1–0

TEST YOUR IQ MASTER