THÍ QUÂN LỢI NƯỚC . Trong chiều hướng tiến triển của lý thuyết cờ vua về khai cuộc hiện nay , ta rất hiếm thấy ván cờ giữa hai tay cờ kinh ...
THÍ QUÂN LỢI NƯỚC .
Trong chiều hướng tiến triển của lý thuyết cờ vua về khai cuộc hiện nay , ta rất hiếm thấy ván cờ giữa hai tay cờ kinh nghiệm già dặn mà một bên lại được để cho dẫn đầu về triển khai một cách không bù đắp . Thông thường mọi sự triển khai quân nhanh hơn phải bị trả giá về lực lượng … Trong những trường hợp n hư vậy , ván cờ là một cuộc tranh chấp gay gắt thế tĩnh ( ưu thế lực lượng ) chống lại những yếu tố động ( dẫn đầu khai triển quân ) Bên có lực lượng yếu hơn sẽ cố gắng sử dụng ưu thế tạm thời đó để tấn công , đối phương sẽ cố phá tan các mối đe dọa , hoàn tất triển khai , đơn giản thế cờ và dùng ưu thế lực lượng của mình cho tàn cuộc .
Đa số các cuộc gambit cổ điển điều dựa trên quan niệm thí quân để gia tăng khai triển quân . Đặc trưng như thế Gambit Đan Mạch ( 1.e4 e5 2.d4 exd4 3.c3 dxc3 4.¥c4 cxb2 5.¥xb2 ) trong đó trắng triển khai quân nhanh hơn nhưng lại lỗ 2 chốt đã thí . Những thế Gambit tương tự cho thấy kiễu đó rất nguy hiểm khi ( vào thời đó) kỹ thuật phòng thủ còn ở mức thấp . Bên thủ thường cố sống chết giữ lực lượng hơn đó và không bao giờ chịu đổi nó lấy một ưu thế khác . Với đà kỹ thuật phòng thủ được phát triển, gần như các kiễu Gambit trên sớm mai một đi hết. Có hai kiễu phá Gambit chính yếu:
1. Trả lại lực lượng hơn đó đúng lúc khi việc triển khai nhanh hơn của đối phương có thểbị vô hiệu hóa . Nếu có thể nắm ngay vài ưu thế thế trận có thể đạt được cùng lúc.
2.Từ chối quân thí đó và khai thác ngay việc bố trí không hay về thế trận của đối phương
Trong những khai cuộc của thời kỳ cổ điển thế Gambit Đan mạch cho Đen cơ hội sử dụng cả hai phương pháp phòng thủ nầy. Điều nầy ván cờ sau đây minh họa rõ:
Mieses – Maroczy / Monte Carlo 1902
1.e4 e5 2.d4 exd4 3.c3 dxc3 Đen đã chọn phương pháp 1. Ngày nay nhiều tay cờ sẽ từ chối nước thí một cách đơn giản qua 3...d5 4.exd5 ¤f6! 5.cxd4 ¤xd5 (5...£xd5) 6.¥c4 ¥e6
4.¥c4 cxb2 5.¥xb2 d6 Đen có thể cân bằng khỏe khoắn khi trả lại tức khắc 2 chốt hơn : 5...d5 6.¥xd5 ¤f6 7.¥xf7+ ¢xf7 8.£xd8 ¥b4+ Như thế có nghĩa là trong ván cờ nầy Đen muốn giữ quân hơn đó bằng bất cứ giá nào? Không phải vậy , như ván cờ cho thấy . Đen chỉ trì hoãn việc trao trã đó cho tới khi việc trã lại có mang lợi nhiều hơn là làm bây giờ.
6.¤e2Đa số các sách về khai cuộc ngay cả của Pachman đều cho 6. nguy hiễm cho Đen hơn. Tuy nhiên nếu xem xét kỹ lưỡng , sẽ thấy đường hướng đó không đủ chống đỡ ưu thế của Gambit Đan Mạch thí dụ :6.f4 ¤c6 (6...¥e6 7.¥xe6 fxe6 8.£b3 £c8 9.¤c3) 7.¤f3 ¥e6 8.¥xe6 fxe6 9.£b3 £d7 (9...d5) 10.¤g5 0–0–0 11.¤xe6 (11.£xe6 ¤f6!) 11...¦e8
6...¤c6 7.0–0 ¥e6 8.¥d5 ¤f6 9.£b3 £c8 10.¤f4 ¥xd5 11.exd5 ¤e5 12.¦e1
Thí chốt , Trắng có thế khai triển nhanh quá . Nếu bây giờ Đen đỡ với 12...¤fd7 . Đen sẽ lâm vào nguy hiểm sau 13.£g3+- Đen lại đạt được ưu thế rõ rệt nhờ trả lại hai chốt.
12...¥e7! 13.¥xe5 dxe5 14.¦xe5 £d7 15.£g3 Không hay nếu Trắng chơi 15.£xb7 0–0 16.£c6 (16.¦e1 ¥d6 17.¤d3 ¤xd5) 16...£g4 17.¤e2 ¥d6. nhưng ngay cả nước đi trong ván cờ củng không cứu vãn được . Đen chỉ thản nhiên bỏ qua mối đe dọa lên chốt để.
15...0–0–0! Bây giờ Đen khai triển quân nhanh hơn và quân Đen phối hợp lẩn nhau đẹp hơn . Đến đây Trắng muốn lấy lại quân đạt cân bằng lực lượng nhưng làm như vậy chỉ làm lỗ chất.
16.£xg7 £d6! 17.£g5 ¦de8! 18.¤d2 ¤d7 19.¦xe7 £xe7 20.£g3 £b4 21.¤f3 ¦hg8 22.£h4 £c3 23.¦b1 £xf3 0–1
Một vấn đề chiến lược khó khăn trong ván cờ được đặt ra khi một bên cố ý ăn hơn chốt trong khai cuộc với giá chậm khai triển. Kiểu cách như vậy luôn luôn phải được cân nhắc kỹ lưỡng vì một thế cờ chậm khai triển thường khó chống đỡ một thế công bằng quân . Giai thoại cờ vua đầy rẩy những ván cờ ( thường có khi dưới 20 nước đi ) mà thói ăn hơn chốt ở khai cuộc đã là nguyên nhân nhiều thất bại . Thật khó mà có thể nêu ra nguyên tắc khi nào có thể ăn được , khi nào không . Khả năng phòng thủ thế cờ và khả năng tấn công của đối phương phải được xem xét kỹ lưỡng . Trong nhiều thế biến , các lý thuyết gia đã không thể đồng ý với nhau về đánh giá thế cờ khi khai triển nhanh bù lại bỏ quân , bỏ chốt.
Thông thường nếu ăn chốt Xe hay chốt Mã nguy hiểm hơn là chốt trung tâm. Việc ăn hơn chốt trung tâmkhông những có nghĩa lợi về về lực lượng mà còn có thể chiếm lĩnh các ô trung tâm. Trong cuốn sách “ Hệ thống của tôi “ của Nimzovitch , ông ta đã đề cập tới nguyên tắc : “ luôn luôn ăn chốt trung tâm nếu bạn có thể làm được mà không nguy hiễm”. Nhưng chữ nếu vẫn bao trùm cả vấn đề khó khăn nầy.
Thí dụ sau , ta thấy Đen ăn chốt trong điều kiện không thuận lợi tý nào , không những lỡ nước mà còn mở cột cho đối phương tấn công .
Fuderer – Milic / Agram 1955
1.c4 e6 2.¤c3 d5 3.d4 ¤f6 4.¥g5 ¥e7 5.e3 0–0 6.¦c1 h6 7.¥h4 ¤e4 8.¥xe7 £xe7 9.£c2? c6 10.¥d3 ¤xc3 11.£xc3 £g5? Trắng không chơi khai cuộc chính xác lắm và Đen có thế cờ cân bằng dể dàng với 11...¤d7 12.¤f3 dxc4 13.¥xc4 b6= Nhưng Đen phiêu lưu vào một cuộc săn lùng chốt hoàn toàn không có lý.
12.¤f3! £xg2 13.¢e2
Bất chợt Đen thấy thất bại hiển hiện .Đen chỉ có mình Hậu xuất trận nhưng lại rất trống trải , điều nầy sẽ lỗ thêm nhiều nước nữa. Trắng có kế hoạch rõ rệt tấn công bên cánh Vua nhờ Đen mở dùm một cách ngu xuẩn cột “g” hộ.
14...£h3 14.¦cg1 f5 Bắt buộc vì chốt g7 phải được Xe từ f7 bảo vệ . Sau 14...¤d7 15.¦g3 £h5 16.¦hg1 g6 17.¢e1 nếu Đen chống đỡ với 17…¦e8 sẽ có 18.£a3 với mối đe dọa 19. £e7 và. 19. ¤e5
15.¦g3 £h5 16.¦hg1 ¦f7 17.£a3! ¤d7 18.¢e1 Bây giờ Trắng đe dọa 19.£d6 rồi 20 . ¤e5 Đen không còn cách chống đỡ vì các quân đều bị buộc ,chôn chặt 18…¤b6 19. ¤e5
18...dxc4 19.¥xc4 f4Đen muốn có không gian rộng cho quân Hậu nhưng Trắng đáp lại rất đẹp. Sau 19...¤b6 sẽ có nước kết thúc hay 20.£d6 ¤xc4 21.£d8+ ¢h7 22.£e8 g5 23.¦xg5! hxg5 24.¦xg5
20.¦xg7+! ¦xg7 21.¥xe6+ ¢h8 22.¦xg7 ¢xg7 23.£e7+ ¢h8 24.¤e5! fxe3
Dĩ nhiên nhieân 24…¤x 25. £b8+ không thành vấn đề rồi . Đen hơn một Xe nhưng không thể cho quân nhập trận.
25.f4 Một kết luận thật hay . Dĩ nhiên 25.¤f7+ ¢g7 26.¤g5+ ¢g6 27.¥f7+ Hậu đủ thắng ,nhưng nước đi trong ván cờ chứa đựng mối đe dọa lớn 27. ¤f7+¢g7 28. ¤g5+¢g6 29. £f7# và trước mối nguy nầy Đen không có cách chống đỡ nên Đen buông cờ. 1–0
Bỏ chốt lợi nước không phải chỉ có trong khai cuộc , trong trung cuộc cũng hay gặp nhưng thường ở đây nước thí có tính chất chiến thuật nhiều hơn có liên hệ tới những thế biến rõ rệt mà hậu quả có thể tính toán chính xác . Trong trung cuộc khi cả hai bên đều khai triển đầy đủ , nước thí chốt như vậy đòi hỏi phải được xem xét kỹ lưỡng.
Tài liệu từ: Thầy Quách Anh Tú
COMMENTS