Khai cuộc Scotch (phần 2) - Scotch gambit

Thí quân Scotch hay Scotch gambit  là khai cuộc thuộc hệ thống Khai cuộc Scotch với nước đi bắt đầu như sau: 1. e4             e5 2. Mf...

Thí quân Scotch hay Scotch gambit là khai cuộc thuộc hệ thống Khai cuộc Scotch với nước đi bắt đầu như sau:

1. e4             e5

2. Mf3          Mc6

3. d4             exd4

4. Tc4           (hình dưới)

Scotch gambit

Khai cuộc này không thực sự là một gambit, bởi lẽ Trắng sẽ ăn lại Tốt bằng cách này hay cách khác.

Tới đây, Đen có hai cách lựa chọn:

+ Tiếp tục Scotch gambit với 4...Tc5.
+ Chuyển vị sang Phòng thủ hai Mã với 4...Mf6, hay còn gọi là phòng thủ Dubois-Reti.

+ Chuyển vị sang Max Lange attack với 4...Mf6 5.O-O Tc5 6.e5.

1. Chuyển vị sang phòng thủ 2 Mã 4...Mf6.

Cũng có thể đạt thế cờ trên bằng 1.e4 e5 2.Mf3 Mc6 3.Tc4 Mf6 4.d4 exd4 (phòng thủ hai Mã). Đen phát triển Mã và chờ đợi động thái tiếp theo của Trắng.

Đến đây, 3 động thái chính của Trắng là: 5.Mg5 hoặc 5.e5.

a. Biến Perreux với 5.Mg5.

Biến Perreux 5.Mg5, mục tiêu của Trắng là nhắm vào điểm yếu f7 của Đen. Tuy nhiên, Đen có thể dễ dàng phòng thủ được và cân bằng thế cờ nếu chơi đúng. Hai cách đối phó chính của Đen là 5...Me5 và 5...d5.

Biến Perreux 5.Mg5

Diễn biến dòng 5...Me5: Mã đen vừa bảo vệ Tốt f7 vừa tấn công Tượng c4.

5...                 Me5

6.Tb3            h6

Đen đuổi Mã để giải tỏa áp lực lên f7.

7.f4

Nếu Mã trắng rút về 7.Mf3, Đen sẽ cân bằng thế trận với 7...Tb4+ và lợi thế 1 Tốt. Vì thế Trắng buộc phải tạo một sức ép mạnh hơn lên Đen, bằng cách trao đổi Mã và mở cột f cho Xe hoạt động.

7...                 hxg5

8.fxe5            Mxe4

Diễn biến cổ điển của biến Perreux sau nước 8...Mxe4

Đến đây, nước đi thường được chơi nhất là:

9.Hxd4

Ngoài ra, Trắng cũng có thể chơi 9.Txf7 Vxf7 10.Hf3+ nhằm đẩy Vua đen vào vị trí không tốt.

9...                 Mc5

10.O-O          Mxb3

11.axb3          (hình dưới)

11.cxb3? là nước đi yếu vì không thể khai thông Xe a1, đồng thời làm suy yếu trung tâm vì thiếu Tốt.

Thế cờ sau nước 11.axb3. Cơ hội cho hai bên là ngang nhau.

Ngoài diễn biến cổ điển của biến Perreux là 5...Me5, Đen có thể đối phó với nước khác hơi mạnh hơn là 5...d5 (dòng d5). Nước đi này nhằm chặn đường chéo a2-g8 của Tượng trắng c4, đồng thời tăng khả năng kiểm soát trung tâm và mở đường cho Tượng đen (theo phân tích của Michael Goeller).

Diễn biến dòng d5:

6.exd5           He7+!

7.Vf1

7.He2!? Mb4! Mã đen chĩa đôi rất mạnh.

7...                  Me5

8.Hxd4           Mxc4

9.Hxc4            h6

10.Mf3            Hc5!

Thế cờ sau 10...Hc5! Cơ hội 2 bên là ngang nhau.

Trắng có thể chấp nhận trao đổi Hậu với 11.Hxc5 hoặc từ chối trao đổi Hậu (là biến yếu hơn) với 11.He2+ Te7. 

Dù sao thì Đen đã cân bằng thế cờ.

b. Advance Variation với 5.e5 d5 6.Tb5 Me4 7.Mxd4.

Mục đích của Trắng là ngăn cản Đen phát triển lên f6. Tuy nhiên, Đen có thể phản ứng lại với 5...d5, ngăn cản đường chéo a2-g8 của Tượng trắng, đồng thờicủng cố sức mạnh tại trung tâm.

Diễn biến tiếp theo là:

6.Tb5

Nước đi 6.Tb3!? hơi yếu hơn về mặt chiến lược, vì Đen sẽ kiểm soát trung tâm và không hề chịu áp lực từ Trắng. Diễn biến tiếp theo là 6...Me4 7.O-O Tg4.
Trong khi đó, với nước đi 6.Tb5, Tượng trắng ghim Mã c6, đe dọa trao đổi và phá vỡ cấu trúc Tốt cánh Hậu của Đen. Bù lại, Đen có lợi thế cặp Tượng.
Nước đi 6.exf6?! dxc4 có thể dẫn đến rắc rối cho Trắng, vì thực tế Trắng vẫn chưa nhập thành và Đen đã kiểm soát trung tâm. Tiếp theo là 7.O-O (7.fxg7!? He7+ 8.He2 Hxe2+ 9.Vxf2 Txg7 -/+ và Đen có lợi thế lớn) 7...Hxf6 và Đen có lợi thế lớn; nước đi 7...gxf6 cũng có giá trị tương đương, giúp Đen mở cột g, tuy nhiên lại khiến Đen có Tốt chồng cột f).

Quay lại diễn biến chính:
6...                 Me4

6...Md7 cũng có thể chơi, dù yếu hơn và khá thụ động vì Mã chặn đường phát triển của Tượng c8. Nước đi này được chơi bởi Ivan Sokolov chống lại L.Vajda trong giải vô địch châu Âu năm 2011. Diễn biến tiếp theo 7.O-O Te7 8.Xe1 O-O 9.Txc6 bxc6 10.Mxd4 (hình dưới)

Thế cờ sau 10.Mxd4, ván đấu I.Sokolov-L.Vajda.

Và Trắng hơi có lợi thế vì Đen tương đối thụ động.

Quay lại diễn biến chính:
7.Mxd4

Trắng tấn công chồng lên Mã c6.
Ngoài ra, Trắng cũng có thể chơi 7.O-O dù rằng Đen có thể cân bằng thế trận. Ý đồ của Trắng là gambit Tốt để tạo cơ hội phát triển quân, Đen sẽ đối phó bằng cách phản công vào Mã f3 bằng 7...Tg4!. Trắng có thể tiếp tục với 8.Mbd2 hoặc 8.Hxd4 và 8.c3. Dù sao thì Đen cũng đã cân bằng thế trận.

Quay lại với diễn biến chính. Đối phó với nước đi 7.Mxd4 có 2 cách chính:

+ Bảo vệ Mã c6 với 7...Te7, mang tính phòng thủ. Nước đi này chắc chắn và không quá tệ, tuy nhiên tạo cho Trắng cơ hội tấn công với Tốt cột f.

+ Đen phản công lại bằng 7...Tc5! Nước đi này mang lại cho Đen nhiều triển vọng hoạt động hơn. Theo mình thì bạn nên chơi nước đi này hơn.

Tiếp theo của 7...Tc5!, Trắng củng cố Mã d4 bằng:
8. Te3

Tại đây có 1 biến thể khác với 8.Mxc6?! (5 năm rồi mình quên tên rồi ☺)
Nếu Trắng chơi 8.Mxc6?! sẽ dẫn đến một biến thể khá thú vị 8...Txf2+ (8...bxc6!? 9.Txc6 Vf8 10.O-O [10.Txa8?? Tf7+ 11.Vf1 Ta6+ 12.Hd3 -/+ và Đen thắng Hậu]  và Trắng có lợi thế lớn) 9.Vf1.
Đến đây, Đen có thể tiếp tục với:
+ Bỏ qua sự uy hiếp trên cánh Hậu và phản công vào Vua trắng với 9...Hd4 (Theo cuốn Tactics in the Chess Opening 2: Open Games).
Ván đấu tham khảo: Aggelis, Nikolaos (2323) vs Dounis, Alexandros (2207) 1/2-1/2
+ 9...bxc6, Đen thí Tốt mở đường cho Tượng c8. Diễn biến tiếp theo là 10.Txc6+ Vf8 11.c4 (11.Txa8?? Ta6+ 12.Hd3 Txd3 -/+).
Tham khảo:
Joost Pinedo vs Adolf Anderssen,1861
9.Hd7 Mxa7 (9...Md4 cũng tương đương) 10.c6 
+ 9...Hd7.
Tham khảo:
Bjartur Thorisson vs Fridgeir K Holm, 2018

Quay lại diễn biến chính:

8...                  Td7

9.Txc6            bxc6

10.O-O           (hình dưới)

Thế cờ sau nước 10.O-O. Cơ hội cho 2 bên là như nhau.

Đến đây, Đen có nhiều cách để tiếp tục, nhìn chung Đen hơi có trung tâm mạnh hơn.

Tham khảo:

H. Nakamura vs A.V. Onischuk, 2015.

c. Kingside Variation với 5. e5 Ng4 6. O-O d6.

Theo ý kiến của riêng mình, biến Nhập thành không đem lại nhiều lợi thế cho Đen bằng nước đi 5...d5. Diễn biến cũng gần tương tự trong Tấn công Max Lange (Max Lange attack).

2. Tiếp tục Scotch gambit 4...Tc4.

Trắng có 2 sự lựa chọn: Nhập thành 5.O-O Mf6 và chuyển vị sang Tấn công Max Lange; hoặc chơi dòng c3 với 5.c3.
5.c3
Trắng đặt ra một cái bẫy. Nếu Đen ăn Tốt với 5...dxc3 thì Trắng sẽ có lợi thế lớn với6.Txf7+ Vxf7 7.Hd5+ Ve8 8.Hh5+ Vf8 (8...g6?? 9.Hd5+ Vf8 10.Hxh8 và Trắng hơn Xe) 9.Hxc5+ Ve8 10.O-O +/-
Vì thế Đen không nên ăn Tốt c3.
Đến đây, nước đi tốt nhất của Đen là 5...Mf6
5...                   Mf6
Và giờ chuyển vị qua Tấn công Greco - Greco attack, Giuoco Piano hay còn gọi là Tấn công Hy Lạp, thuộc hệ thống Giuoco Piano, Khai cuộc Ý (hình dưới)

Thế cờ sau 5...Mf6. Thế cờ chuyển vị sang Tấn công Greco.

Tham khảo:
1. Chris Baker (1998), A Startling chess Opening Reporting, Everyman Publisher, London.
2. A. Znosko - Borovsky (1971), How to play the chess opening.
3. Trang web Ianchess.
4. A. C. van der Tak, Friso Nijboer, Tactics in the Chess Opening 2: Open Games.

ĐK