PHÁ VỠ CHỐT CÁNH VUA Khái niệm Khi lực lượng còn hạn chế trên một phần của bàn cờ, ván cờ hòa sẽ dễ hơn. Nhưng không phải là trường hợp khi...
PHÁ VỠ CHỐT CÁNH VUA
Khái niệm
Khi lực lượng còn hạn chế trên một phần của bàn cờ, ván cờ hòa sẽ dễ hơn. Nhưng không phải là trường hợp khi có con chốt yếu và bị phá vỡ. Thực tế này, với vị trí yếu của vua, có thể tạo ra các vấn đề không giải quyết được cho bên yếu; hoặc là anh ta sẽ mất chất hoặc mất vua của mình! Nói chung, bên yếu nên cố gắng giữ các quân nhẹ trên bàn cờ và tránh chiến đấu chống lại những quân nặng, đặc biệt là chống lại sự phối hợp của quân hậu và quân xe - bất cứ điều gì khác là gần như chấp nhận được. Trong trường hợp này .. £+¦ vs .. £+¦, bên mạnh hơn có mỗi khả năng thắng thế, như bên yếu thường bị hạn chế trong chơi phản công. Nhưng chúng ta hãy xem xét một thí dụ gần đây:
(6) Topalov - Gashimov [D11]
Linares 2010
Phòng thủ Slav
1.d4 d5 2.c4 c6 3.¤f3 ¤f6 4.e3 a6 5.£c2 g6 6.¥d3 ¥g7 7.0–0 0–0 8.¤bd2 ¤bd7 9.cxd5 cxd5 10.b3 ¤b8 11.¥a3 ¤c6 12.¦ac1 ¥e6 13.£b2 ¦e8 14.h3 ¦c8 15.¦c2 (H)
Trắng đứng tốt hơn một chút, nhưng không có gì thực sự cụ thể nào.
15…¥f5
Nước đi trong biên bản làm thay đổi vị trí, Đen làm hỏng cấu trúc chốt của mình một chút đổi lấy quyền kiểm soát ô e4.
16.¥xf5 gxf5 17.¤e1?!
17.¦fc1² tự nhiên hơn, nhưng trắng muốn chuyển quân Mã đến d3.
17...¤e4
Không tốt nhưng bên Đen có thể cố gắng 17...f4! 18.¤d3 (18.exf4?! ¤h5 19.¤ef3 ¤xf4³) 18...¤h5÷ cũng vậy 17...e5 nhìn vị trí rất yếu, nhưng quân của Đen rất tích cực sau 18.dxe5 ¤xe5
18.¤d3
Bây giờ Trắng tiếp tục với ¦c1 và ¤f3-e5 tăng áp lực xuống cột c, vì vậy Đen phải thể hiện một số hoạt động
18...e5! 19.¤xe4 dxe4 20.¤xe5 ¤xe5 21.dxe5 (H)
21... ¦xc2?!
Bắt đấu một kế hoạch sai. Đen nghĩ rằng sẽ là tốt để trao đổi các quân Tượng, nhưng đây là một thái độ mà không hề sai quân Tượng vua đen sẽ dễ bị tổn thương. Tốt nhất là 21...¥xe5 22.¦xc8 £xc8 23.£e2 f4! và cân bằng.
22.£xc2 £a5
22...¥xe5 23.¥b2 ¥xb2 24.£xb2 không thay đồi nhiều
23.¥d6! ¥xe5 24.b4 £d8 25.¥xe5 ¦xe5 26.¦c1 ¦d5 (H)
Mặc dù cấu trúc chốt ở cánh Hậu không phải là lý tưởng, quân đen dường như đứng một cách thỏa đáng, như kiểm soát trên cốt d nên đủ để giữ cân bằng. Nhưng trắng vẫn có thể hy vọng lâu dài vào con chốt đen yếu trên cánh vua.
27.a4
Trắng cũng có thể xem xét 27.g3 h5 28.h4, nhưng ông muốn giữ khả năng ¢h2-g3. "không vội vàng" là một hướng dẫn ở các vị trí như vậy.
27...b5?!
Điều này thực sự dẫn đến một vị trí rất khó khăn. 27...h5!? với ý tưởng ... h4 trông khá đúng. Đen sau đó sẽ chiếu vĩnh viễn trong tất cả cờ tàn Hậu.
28.axb5 ¦xb5
Sau 28...axb5 29.g3 Đen vẫn còn có những vấn đề nghiêm trọng, như các chốt b5 và f5 yếu. Với nước đi trong biên bản đen loại bỏ tất cả chốt cánh Hậu và tất cả mọi việc sẽ được quyết định ở cánh Vua.
29.£a4 £d6 30.£a1!
Buộc thực hiện việc trao đổi trên cánh hậu, viển cảnh của các mối đe dọa ở hàng cuối.
30...£e5 31.£xa6 ¦xb4 (H)
Vì vậy, Đen đã trao đổi trên cánh Hậu, nhưng vẫn còn những vấn đề tồn tại, những con chốt còn lại, vị trí Vua yếu. Kết hợp các mối đe dọa trên hai điểm yếu này, trắng có ưu thế cộng.
32.£h6!
Bây giờ chốt f5 phải chịu số phận và chốt e4 sẽ theo ngay sau đó.
32...¦b8
Thay thế là 32...£e6 33.£g5+ ¢f8 (33...£g6 34.£d8+ ¢g7 35.¦c8 £a6 36.h4+–) 34.¦d1 ¦b8 35.£h4 h6 36.£g3±
33.g3 £e6 34.£f4 ¦c8 35.¦d1
Có lẽ chính xác hơn là 35.¦a1 £d5 36.£g5+ ¢f8 37.g4± nhưng nước đi trong biên bản cũng đủ.
35...¦c6 36.¦d8+ ¢g7 (H)
37.¢g2!
"Đơn giản chỉ cần một nước đi có ích, một nước đi tự động" như Veselin Topalov đã khẳng định. Dù sao gì nước đi của Đen rất hạn hẹp và trắng một lần nữa sử dụng chính sách "không vội vàng"
37...h6
Đen muốn trốn vua ở ô h7. Một nước chờ đợi như 37...¦b6 thua sau 38.£g5+ £g6 39.£e7 £f6 40.£f8+ ¢g6 41.h4! h5 và bây giờ Trắng sắp xếp lại các quân 42.¦d5 ¢h7 43.¦d7 ¢g6 44.£c8 ¦c6 45.£g8+ £g7 46.£b8 £f6 47.¦d8±
38.£b8 £f6 (H)
Hay 38...£e7 39.¦h8! ¢g6 40.g4! fxg4 41.£g8+ ¢f5 42.hxg4+ ¢e5 43.£b8+ ¢d5 (43...£c7 44.£b2+ ¢d5 45.£d4+) 44.¦d8+ ¢c5 45.¦d1+–
39.¦d5?!
Một quyết định rất lạ. Sau 39.¦h8! Ván cờ đã kết thúc rất nhanh chóng.
39...¦e6
Các điểm yếu của Đen là lâu dài, trắng đã lãng phí thời gian, nhưng điều này không làm thay đổi đánh giá của vị trí này. 39...£e6 40.¦e5 £f6 41.¦b5± là một lựa chọn khác
40.h4?! (H)
40.£f4 ¢g6 41.h4± chính xác hơn - trắng ở một vị trí "không vội vã"
40...h5?
Đen lỡ cơ hội cuối cùng để cố gắng tồn tại trong một cờ tàn khó khăn sau 40...f4! 41.£xf4 £xf4 42.gxf4 bây giờ trắng thắng dễ
41.¦d8!
Xe đi g5 Đen không phòng thủ được.
41...¢h7 42.¦g8 f4
Hay 42...¦b6 43.£f8 ¦b7 44.¦g5+
43.gxf4
43.¦g5! thắng nhanh
43...£xh4
43...¦d6 44.¦g5 ¦d8 45.¦xh5+¢g6 46.£b5+-
44.¦h8+ ¢g6 45.£g8+ ¢f6 46.£d8+ ¦e7 47.¦h6+ ¢f5 48.£d5+
1-0 (H)
Đen đầu hàng sau 48...¢g4 sẽ mat trong 9 nước 49.f3+ exf3+ 50.£xf3+ ¢f5 51.£d5+ ¢g4 52.£d1+ ¢f5 53.£c2+ ¦e4 (53...¢g4 54.¦g6+!) 54.£c5+ ¢g4 55.¦g6+ fxg6 56.£c8+ ¦e6 57.£xe6#
Chính xác là một tháng sau đó sau, ván cờ rất giống nhau, được chơi:
(7) Jobava - Almasi [E12]
Rijeka 2010
Phòng thủ Ấn Độ mới
1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤f3 b6 4.a3 ¥b7 5.¤c3 d5 6.cxd5 ¤xd5 7.¥d2 ¤d7 8.£c2 c5 9.¤xd5 exd5 10.dxc5 ¥xc5 11.e3 0–0 12.¥d3 ¤f6 13.0–0 ¤e4 14.¥b4 £e7 15.¥xc5 bxc5 16.b4 cxb4 17.axb4 £xb4 18.¦fb1 £e7 19.¤d4 g6 20.¥xe4 dxe4 21.£b3 ¦fc8 22.h4 ¦c7 23.h5 £g5 24.£d1 a6 25.¦b6 ¥c8 26.£b1 ¥f5 27.h6 (H)
Đen đứng hơi xấu, như Mã d4 là quân mạnh hơn Tượng đen.
27...¦ac8?
Nhưng nước này là một sai lầm. Đen nên lựa chọn 27...¥d7 28.£xe4 ¦e8 29.£f4 £xf4 30.exf4 ¥c8 cơ hội kéo dài ván cờ tăng lên rất nhiều.
28.¤xf5 gxf5
Đen thua sau khi 28...£xf5? 29.£b2 ¦c3 30.¦b8 £c5 31.¦xc8+ £xc8 32.¦a3? ¦c1+ 33.¢h2 f6 34.¦b3 thắng trắng. Nhưng bây giờ cơ cấu chốt cánh vua của đen đã vỡ
29.£b2!
Và không 29.¦bxa6?! f4!, đen tốt
29...¦d8 (H)
30.¦bxa6?
Nhưng ở đây trắng đi lạc lối! Trắng nên chơi 30.g3! ¦cd7 31.¦axa6! £g4 32.¦d6 ¦xd6 33.¦xd6± khi "phản xạ" rút từ kinh nghiệm ván cờ trước đó ...
30...¦cd7 31.g3 £g4!
Chơi tốt đen có phản công
32.£f6
Không có gì tích cực 32.¦e1 ¦d1 33.£c3 ¦xe1+ 34.£xe1 f6 (34...¦d1? 35.¦a8+) 35.¦a1 ¢f7 và đen giữ được
32...¦d1+
Bây giờ các nước bắt buộc bắt đầu:
33.¦xd1 £xd1+ 34.¢h2 £h5+ 35.£h4 £xh4+ 36.gxh4 (H)
Cờ tàn sẽ hòa bây giờ trắng cũng có những điểm yếu ...
36...f4?!
Chưa quyết định sai lầm, nhưng cách đơn giản 36...¢f8 37.¢g3 ¢e7=
37.exf4 ¢f8 38.¢g3 ¢e7 39.f5 ¦d3+?
Đen, gặp rắc rối thời gian, mất đường hòa 39...¦d6 40.¦a7+ (40.¦xd6 ¢xd6 41.¢f4 ¢d5=) 40...¢f6 41.¢f4 e3! 42.fxe3 ¦d4+! 43.¢g3 (43.exd4; 43.e4 ¦xe4+ 44.¢xe4) 43...¦e4 44.h5 ¦xe3+ 45.¢f4 ¦e1 46.¦a6+ ¢e7 47.f6+ ¢d7 48.¦a7+ ¢e6 49.¦e7+ ¢xf6 50.¦xe1
40.¢f4
Bây giờ vua trắng tích cực thắng ở cờ tàn
40...¦f3+
40...¦d2 41.¢e5 không khác nhau
41.¢e5 ¦xf2 42.¦a7+ ¢e8 43.¢f6 ¢d8 (H)
44.¦a4!
Đặt xe phía sau chốt thông đảm bảo chiến thắng, vua trắng sẽ được phép tấn công các con chốt của đối phương. (44.¦e7?? ¦xf5+–+)
44...e3 45.¦e4 e2 46.¢g7 ¦xf5 47.¦xe2 ¦f4 48.¢xh7 ¦g4
hay 48...¦xh4 49.¢g7 ¦g4+ 50.¢xf7 ¦f4+ 51.¢g6 ¦f1 52.¦e5+–
49.¦e5 f6 50.¦e6 ¢d7 51.¦xf6 ¢e7 52.¦f5 ¦xh4
52...¢e6 53.¦g5
53.¢g6 1–0
Vâng, thắng một con chốt trong trường hợp của chúng tôi không đảm bảo một thắng lợi dễ dàng, đặc biệt là những con chốt chồng. Dưới đây là một trường hợp gần đây, từ các giải đấu tương tự như ví dụ đầu!
(8) Topalov - Gelfand [C42]
Rijeka 2010
Phòng thủ Petroff
1.e4 e5 2.¤f3 ¤f6 3.¤xe5 d6 4.¤f3 ¤xe4 5.¤c3 ¤xc3 6.dxc3 ¥e7 7.¥e3 0–0 8.£d2 ¤d7 9.0–0–0 ¦e8 10.h4 c6 11.h5 h6 12.¢b1 ¤f6 13.¥d3 ¥f8 14.¦dg1 ¤g4 15.¥f4 £f6 16.¤h2 ¤xh2 17.¦xh2 ¥f5 18.¥xf5 £xf5 19.g4 £e4 20.g5 hxg5 21.¥xg5 £e2 22.£xe2 ¦xe2 23.¥e3 ¦xe3 24.fxe3 ¦e8 25.¦h3 ¦e6 26.c4 ¥e7 27.¦f3 ¦e5 28.¦gf1 ¦xh5 29.¦xf7 ¦e5 30.¦7f3 ¥f6 31.c3 ¦e4 32.¦xf6 gxf6 33.¦xf6 ¦xe3 34.¦xd6 (H)
Chốt phụ trắng là không đáng kể, nhưng tất nhiên đen cần phải chính xác.
34...¢f7 35.¢c2 ¦e2+ 36.¢b3 ¢e7 37.¦d4 c5 38.¦d3 b6 39.¢a3 ¦c2 40.¦d5
Vấn đề chính của đen là vua bị cắt đường và điều này gây ra điểm yếu.
40...a5!?
Một mặt nước đi này làm suy yếu vị trí của Đen hơn nữa, nhưng có lẽ anh đã không thích 40...¢e6?! 41.¦d8 ¦h2 42.b3 ¦g2 43.¦a8 ¦g7 44.¢a4±; hay 40...¢e8 41.¦h5 mặc dù biến nay có thể thử 41...¦e2 Tôi nghi ngờ trắng có thể chiến thắng với cờ tàn chốt sau 42.¦h7 ¦e7 43.¦xe7+ ¢xe7 44.¢a4 a6 45.¢b3 ¢d6 46.¢c2 ¢e5 47.¢d3 ¢f4
41.¦d3 ¦h2 42.b3 ¦c2 (H)
43.¢a4
Sau một số nước yên tĩnh trắng bây giờ chơi con bài chủ cuối cùng
43...¦xa2+ 44.¢b5 ¦b2 45.¢xb6 a4
45...¦xb3+không phải là xấu, hoặc, như các vị trí sau 46.¢xa5 ¢e6 47.¢a4 ¦b1 48.¦d5 ¢e7 49.¦xc5 ¢d6 cũng hòa về lý thuyết.
46.¢xc5 ¦xb3
46...a3! 47.¦d6 ¦xb3 48.¦a6 ¦xc3 thì hòa dễ dàng hơn
47.¢c6 a3 48.c5 (H)
48...¢e8?!
Điều này có thể không phải nước đi thua, nhưng nó chắc chắn là một bước đi sai hướng. 48...a2 49.¦d7+ ¢e6 50.¦a7 ¦b2 (50...¦xc3? 51.¦xa2+–) 51.¢c7 (51.c4 ¢e5 52.¦a4 ¦c2 53.¢d7 ¦d2+ 54.¢c7 ¢d4 55.c6 ¢c5=) 51...¢d5! 52.c6 ¢c4=là chính xác nhất để hòa. Ngoài ra; 48...¢e6?! 49.¦e3+trông hơi kỳ quặc, nhưng 49...¢f6 cũng hoàn toàn tốt.
49.¦h3! (H)
49...a2?
Nhưng bây giờ nước đi này thua. Đen đã phải lựa chọn không cho 49...¢e7! cơ hội duy nhất của trắng là chốt c3 và đẩy chốt c khác. Đen sẽ phải bỏ xe của mình, bằng cách đưa vua hỗ trợ chốt. Một thí dụ có thể là: 50.¦h8 ¦xc3 51.¦a8 ¢e6 52.¦a5 ¢e5 53.¢d7 ¢d4 54.c6 ¢c4 55.c7 ¢b3=
50.¦h8+ ¢e7 51.¦a8 ¦b2 (H)
Đen không thể tự cứu mình 51...¦xc3 52.¦xa2 ¢d8 53.¦a8+ ¢e7 54.¦c8 một phương pháp chiến thắng nổi tiếng.
52.¢c7 ¦c2 53.c6 ¦b2 54.c4 ¦c2 55.¦a6 ¦b2 56.c5 ¢e6 57.¦a5! ¦c2 58.¢b7 ¦b2+
58...¦xc5 59.¦xa2+–
59.¢c8 ¢e7 60.c7 ¢e8 (H)
61.¦xa2!
Một kết thúc đẹp sau: 61.c6? ¢e7 62.¦a3!? ¢d6! (62...¢e8? 63.¦xa2 ¦xa2 64.¢b7 ¦b2+ 65.¢a6 ¦a2+ 66.¢b6 ¦b2+ 67.¢c5 ¦c2+ 68.¢d5 ¦d2+ 69.¢e5 ¦e2+ (69...¦d8 70.cxd8£+ ¢xd8 71.¢d6+–) 70.¢f4 ¦f2+ 71.¢e3 và trắng thắng. Rõ ràng là trong biến này 62.¦a3!? ¢e8? Với vua đen trên e7 đen có thể chơi 71...¦f8 ở đây) 63.¢d8 ¦h2! Đen hòa
61...¦xa2 62.¢b7 1–0
và Đen đầu hàng, chốt c phong Hậu.
Kết luận
Vì vậy, bên phòng thủ nên tránh những tình huống như thế này. Giữ một quân nhẹ trên bàn cờ, hoặc trao đổi quân Hậu là một kế hoạch phòng thủ. Tất nhiên, nó sẽ tốt hơn để tránh những con chốt bị phá vở và yếu nói chung!
Hồ Văn Huỳnh, dịch từ " Huấn luyện phân tích với Đại kiện tướng"
Efstratios Grivas
COMMENTS