GHIM QUÂN Chúng ta có dịp gặp qua trường hợp ghim quân trong những bài học trước. Trong bài học này sẽ chỉ cho chúng ta thấy rõ hơn tầm q...
GHIM QUÂN
Chúng ta có dịp gặp qua trường hợp ghim quân trong những bài học trước. Trong bài học này sẽ chỉ cho chúng ta thấy rõ hơn tầm quan trọng của nó trong thực tế đấu cờ.
Trước hết chúng ta hảy xem một thí dụ thông thường về ghim quân theo đường chéo và cột dọc.
ALEKHINE - NIMZOVITCH [C17]
1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¥b4 4.e5 c5 5.¥d2 ¤e7 6.¤b5 ¥xd2+ 7.£xd2 0–0 8.c3 b6 9.f4 ¥a6 10.¤f3 £d7 11.a4 ¤bc6 12.b4 cxb4 13.cxb4 ¥b7 14.¤d6 f5 15.a5 ¤c8 16.¤xb7 £xb7 17.a6 £f7 18.¥b5 ¤8e7 19.0–0 h6 20.¦fc1 ¦fc8 21.¦c2 £e8
Khi bị ghim quân, nói chung là phải nhanh chóng đuổi quân ghim của đối phương, nhưng ở đây 21...¤d8 sẽ không làm thay đổi tình thế của quân Đen vì 22.¦ac1 ¦xc2 23.¦xc2 ¦c8 24.¦xc8 ¤xc8 25.£c3 ¤e7 26.£c7 với một ưu thế về vị trí rất lớn.
22.¦ac1 ¦ab8 23.£e3 ¦c7 24.¦c3! £d7 25.¦1c2 ¢f8 26.£c1 ¦bc8
(Hình)
27.¥a4!
. Chính Chốt b sẽ đánh cú quyết định.
27...¢e8 28.h4!
Đến đây quân Đen trong tình trạng "kẹt nước", không còn một nước nào thích đáng để cứu nguy vì vậy đã buông cờ đầu hàng.
Trong ví dụ tiếp theo sau đây, quân Trắng đã thành công trong việc "đặt" một quân ghim đối phương rất lợi hại.
Xem hình bên, ván cờ giữa ALEKHINE - CHAJES 12 nước đi:
( Hình)
13.b4! £b6+ 14.¢h1 ¤xb4 15.¤xb5 ¦xb5 16.¥xb5 £xb5 17.¦b1
Không phải dễ dàng giải phóng khỏi đòn ghim quân này: nếu như 17...£a5 18.¥d2 còn nếu 17...£c4 18.£a4và như 17...£c5 thì 18.¦c1
17...¥a6 18.£d6! f6 19.¦fc1 £d3 20.¦xb4 g5 21.¦d4 £b5 22.a4 £b7 23.¦c7 £b1+ 24.¦d1
Đen đầu hàng.
Cũng tương tự như thế dưới dấu hiệu của việc ghim quân, trong ván cờ tiếp theo sau đây, cuộc chiến đấu có tính chất chiến lược diễn ra.
SCHLECHTER - TARRASCH [C49]
1.e4 e5 2.¤f3 ¤c6 3.¥b5 a6 4.¥a4 ¤f6 5.¤c3 ¥b4 6.0–0 0–0 7.d3 d6 8.¥g5 ¥xc3 9.bxc3 (Hình)
Việc ghim quân Mã tạo cho Trãng nắm phần chủ động không chối cải được và cũng vì thế mà Đen trước hết phải tìm cách thoát khỏi tình trạng này
9...£e7
Nhằm tiếp đó di chuyển Mã ¤d8 rồi đến các điểm e6-f4-g6
10.¦e1 ¤d8 11.¤d2
Quân Mã Trắng đang tìm đường lên d5 tăng cường áp lực vào điểm f6 và khiêu khích đối phương đẩy Chốt g7-g5
11...¤e6 12.¥h4 ¤f4 13.¤f1 h6?
Cần phải giải thoát tình trạng bị ghim bằng 13...¤g6 14.¥g5 h6
14.d4 g5
Đi kiểu này, Đen cũng thoát khỏi cảnh bị ghim quân nhưng đồng thời phải trả giá làm suy yếu cánh Vua: còn Trắng thì cố gắng khai thác tình thế này. Việc ghim quân đã hoàn thành nhiệm vụ là siết chặt tầm hoạt động của đối phương.
15.¥g3 ¤h7 16.c4 c6 17.c3 b5 18.cxb5 axb5 19.¥b3 ¥e6 20.£d2 £a7 21.¦ab1 ¢h8 22.f3 ¦g8
Đối với Đen, không phải dễ dàng theo đuổi một kế hoạch rộng lớn và trước mắt thì Đen phải chịu điều động quân để chờ đợi.
23.¢h1 £c7 24.¥f2 ¦ac8 25.¤e3 ¦a8 26.¦bd1 ¦gd8 27.¥xe6 fxe6 28.¤g4 ¢g7 29.¥e3 ¤f6 30.¤xf6 ¢xf6 31.g3 ¤g6 32.f4!
Mở toang cánh Vua.
32...exf4 33.gxf4 gxf4 34.¥xf4 ¤xf4 35.£xf4+ ¢g7 36.¦g1+ ¢h7
Đến đây Trắng có thể kết thúc ngay tức khắc bằng nước 37.¦d3 hăm đánh bí không đỡ được: 35.£xh6+ và 39.¦h3 chiếu bí. Nhưng Trắng không nhìn thấy nước này và đã đi 37.£f6
Do đó phải đến nước thứ 49 thì Trắng mới thắng.
Hình : ván cờ KERES – BOTVINNIK, sau khi Trẳng đã đi nước thứ 9.
Đôi khi trong một tình thế như vậy mà ngay một đại kiện tướng cũng có thể
đánh giá sức mạnh của việc ghim quân và nghĩ rằng đối phương không dám liều lĩnh đẩy Chốt g7-g5. Thế mà Botvinnik đi:
9...g5!
Quân Mã ở f6 vẫn phải giữ nguyên tại chỗ để bảo đảm phòng vệ khu trung tâm. Chắc chắn nước đi trên làm yếu cánh Vua, nhưng cuộc chiến xảy ra ở cánh đối xứng và với một sức mạnh như vậy của Đen thì sự yếu kém này địch cũng khó mà khai thác.
10.¥g3 cxd4 11.£xd4 ¤c6 12.£a4 ¥f5 13.e3 ¦c8 14.¥d3 £d7 15.¢b1
Né tránh nước chiếu khi Đen nhảy Mã ! Nhưng Trắng lại lâm vào tình trạng nguy hiểm có thể mất Xe.
15...¥xd3+ 16.¦xd3 £f5 17.e4 ¤xe4 18.¢a1 0–0
Nếu 18...¤c5 19.¦e3+
19.¦d1 b5 20.£xb5 ¤d4 21.£d3 ¤c2+ 22.¢b1 ¤b4
Trắng đầu hàng.
Hình: Ván cờ MATANOVIC - TAIMANOV, sau khi hai bên đã đi 13 nước.
Theo vi thế này thì Trắng có thể đi: 14.¤e4 và sau khi 14...¤xe4 15.¥xe4 thì thế cờ cân bằng. Nhưng Trắng đã đi
14.¥g5
Một nuớc đi "bình thường" thôi, ai có thể chê trách gì ? Đi như vậy vừa phát triển quân Tượng - Hậu vừa ghim quân Mã ở f6. Tuy nhiên Trắng đã không lưu ý
đến đặc điểm của thế cờ này.
14...h6 15.¥h4
Trắng đi như vậy vì vẫn cố ghim quân Mã. Nếu 15.¥e3 có lẽ khá hơn.
15...g5! 16.d5
Khi Trắng nhận ra thì đã trễ vì nếu như 16.¥g3 ¥xg3 17.fxg3 ¤xd4!
16...¤a5 17.£a4 ¥d7! 18.£c2
Nếu 18.£xa5 b6 bắt chết Hậu ngay. Quân Đen lợi dụng tình thế để tập hợp lực lượng thích đáng để tấn công.
18...gxh4 19.b4 £e7 20.bxa5 £e5 21.¢f1 ¦ae8 22.¤g1 £h2 23.¥f5 ¢h8!
Nhằm sử dụng cột g để tấn công. Nhưng con Chốt chồng trên cột h vậy mà rất
có ích !
24.¥xd7 ¦g8 25.¥g4
Nếu như 25.¥xe8 £xg2+ 26.¢e2 ¦xe8+ 27.¢d3 £g6+ 28.¢d2 ¥f4# chiếu bí đẹp !
25...¤xg4 26.¦e1
Nếu 26.hxg4 ¦xg4 27.f3 ¥c5 và Trắng thua.
26...¤f6 27.¦xe8 £xg2+ 28.¢e2 ¦xe8+ 29.¢d3 £g6+ 30.¢d2 ¥f4+ 31.¢d1 £xg1#
Chiếu hết.
Một khả năng phản công mãnh liệt đôi khi khiến cho việc ghim quân trở thành vô tích sự, như trong ví dụ nhỏ phổ biến sẽ cho thấy rõ điều này 1.e4 e5 2.¤f3 d6 3.¥c4 ¥g4 4.¤c3 h6? 5.¤xe5! ¥xd1 6.¥xf7+ ¢e7 7.¤d5# hết.
Tuy nhiên cũng đừng quên rằng khi một quân hay một Chốt bị ghim thì coi như nó bi hạn chế hoạt động và chỉ có thể phát triển một phần lực lượng thôi.
Để đưa đến một sự ghim quân có khi phải hi sinh và thường đó là phương cách hiệu quả.
Chúng ta xem ván cờ BRONSTEIN – SERGUEIEV như sau:
1.¦d8+!! ¢xd8 2.£xe4
Còn ván cờ giữa LEWENFISCH - FAHRNI đến trung cuộc tình thế như (hình):
Nếu như đến đây Trắng đi như sau thì cũng chẳng đi đến đâu 1.¥xb7+¤xh7 2.£xe7¤xe7 3. ¦xe6 ¤c6. Do dó mà Trắng đã đi:
1.¥f5 ¤d8
Vì sau khi Đen phải đi nước bắt buộc này thì Trắng mới khai thác được kiểu đánh trên, tức là quân Hậu đen không còn được bảo vệ nữa.
2.¥xh7+ ¢f7 3.g4 ¢e8
Đen chạy Vua vì sợ nước hăm dọa 4.g5
4.¥f5 ¢d7 5.¦xe6!
Đây là điểm thú vị cần lưu ý, vì Trắng chỉ có đi nước này mới bảo đảm giành thắng lợi chắc chắn thôi. Còn như tăng cường áp lực theo phương pháp bình thường như 5.¦e2 £d6 6.¦fe1 ¥xf5; 5.¥xe6+ ¤xe6 6.¦e2 £d6 7.¦fe1 ¦e8 thì chưa giải quyết được gì cả.
5...¤xe6 6.¦e1 £c5 7.¦xe6
Đến đây thì Trắng giành thắng lợi rất dễ dàng.
Trong ván cờ tiếp theo đây, một nuớc ghim quân đã ngân cản quân Mả đổi phuong không thể bảo vệ Vua hiệu quả.
Hình: ván cờ giữa KOTOV - KERES đánh đến nước thứ 13.
14.¥b1!
Với nước đe dọa khủng khiếp 15.£c2, buộc Đen phải đóng đường chéo lại.
14...g5 15.£c2 ¤g6 16.¤f4!!
Đòn ghim quân chữ thập nổi tiếng.
16...gxh4
Nếu 16...£e8 17.¤h5 £c6 18.cxd5 exd5 19.¥g3 là h4
17.¤xg6 ¦e8 18.¤h8! ¦e7 19.£h7+ ¢f8
Chạy Vua chỉ làm chậm thua thôi.
20.f4! ¤xc4 21.f5
Nhằm mở cột f ra.
21...exf5 22.0–0 ¥c8 23.¥xf5 ¥xf5 24.¦xf5 ¢e8 25.¦xf7 ¢d7 26.£f5+ ¢c6 27.£f6+ ¢d7 28.e6+ ¢c6 29.¦xe7 £xh8 30.¦xc7+ ¢b5 31.£e7 a5 32.£d7+ ¢a6 33.¦b1
Đen hàng
Trích từ quyển " Con đường dẫn đến thành công" Thầy Quách Anh Tú
COMMENTS