TẤN CÔNG VUA HAI BÊN ĐỀU NHẬP THÀNH GẦN Những điều kiện cơ bản cho một cuộc tấn công trong trường hợp cân bằng, là: 1 – Vị trí ở trung tâ...
Những điều kiện cơ bản cho một cuộc tấn công trong trường hợp cân bằng, là:
1 – Vị trí ở trung tâm phải vững chắc.
2- Lực luợng phải đông hơn ở khu vực diễn ra trận chiến có tính cách quyết
định.
3- Có một sự chủ động liên tục.
Như vậy những phương pháp thường được sử dụng cho cuộc tấn công loại này là những phương pháp nào ? Đó là:
a- Phải diệt những con Chốt ở cánh Vua.
b- Làm yếu cấu trúc Chốt thủ thành, sau đó đưa các quân vào cuộc tấn công.
c- Mở các cột và các đường chéo.
d- Tấn công với các quân Tuợng khác màu.
e- Tấn công vói những quân nặng (Hậu và Xe).
f- Đẩy Chốt nhảy bổ vào trận địa.
Dĩ nhiên, đây chỉ là những nét lớn của nghệ thuật dẫn đến cuộc tấn công loại này. Trong khuôn khổ bài học này, chúng tôi rất tiếc không thể phát triển có hệ thống tất cả những đoạn tế nhị của nghệ thuật này. Vả lại đây cũng không phải là mục tiêu của chúng tôi, vì vậy chúng tôi chỉ trình bày những điều quan trọng nhất. Phần còn lại, những điểm thứ yểu, những thế biến chiến thuật, những ngoại lệ, các bạn sẽ thu thập bằng sự nghiên cứu vận dụng và thực tiễn chiến đấu có nhiều bài học rất phong phú.
a- DIỆT NHỮNG CON CHỐT Ở CÁNH VUA
Muốn phá hủy thành trì của Vua đối phương, không phải chỉ có ý chí là đủ ! Cần phải có một số uu thế về vị trí mới cho phép đưa vào cuộc tấn công quyết liệt.
Chúng ta hãy xem cái cách làm gia tăng những thắng lợi qua ví dụ sau:
GOGLIDZE - FLOHR [E67]
1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤f3 ¥g7 4.g3 0–0 5.¥g2 d6 6.0–0 ¤bd7 7.£c2
Tốt nhất là:7.¤c3 e5 8.dxe5
7...e5 8.dxe5
Khai cuộc với kế hoạch khốn khổ: tấn công vào cánh Hậu. Tốt hơn nên đi nước giản dị 8.Xd1
8...dxe5 9.¦d1 £e7 10.¤c3 c6 11.¤a4?
Nhằm để ngăn cản .¤c5và để đẩy c4-c5 . Nhưng một cuộc tấn công cánh suờn như thế chỉ có thể thực hiện được khi nào trung tâm vững vàng.
11...¦e8 12.h3 ¤h5 13.c5
Trắng đi như vậy chỉ dẫn đến việc làm suy yếu các con Chốt bên cánh Vua.
13...e4 14.¤d4 e3! 15.¥xe3 ¤xg3 16.¦ac1 ¤f6 17.¤c3
Đã hối hận
17...¤ge4 18.¤xe4 ¤xe4 19.¥f4
Chống đỡ khá hơn một chút là 19.¤f3. Xem hình.
19...¤xf2!
Ô f2 hoặc Ô f7 thuờng là mục tiêu tấn công.
20.¢xf2 £h4+ 21.¢f3 ¥xh3
Cánh Vua bị lột tràn !
22.¥xh3 £xh3+ 23.¢f2 £h4+ 24.¢f3 ¥e5!
Để thanh toán quân phòng thủ
25.e3
Nếu 25.¥xe5 ¦xe5với sự đe dọa tập trung thêm quân Xe thứ nhì với ¦ae8.
Nước đi dở nữa là 25.£e4 £h5+ 26.¢f2 ¥xd4+ 27.£xd4 ¦xe2+.
25...¥xf4 26.exf4 £h3+ 27.¢f2 ¦e3! 28.¦g1 ¦ae8 29.¦g2 £h4+
Và quân Trắng đã đầu hàng.
Ván cờ này cho thấy rõ mối quan hệ chặt chẽ giữa trung tâm với việc hành động ở bên cánh.
Trong ván cờ sau đây, Trắng đã đào mồ chôn đối phương tại ô g7.
DUBININE - PETROV [C10]
1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 dxe4 4.¤xe4 ¤d7 5.¤f3 ¤gf6 6.¤g3 c5 7.dxc5 ¥xc5 8.¥d3 £b6 9.0–0 0–0 10.£e2 ¦e8 11.c3 ¤f8
Việc đào tẩu quân Hậu ở b6 không có mục tiêu. Trong trường hợp như thế cần phải can đảm nhận sai lầm và cố gắng sửa chữa. Ở đây cần phải đi 11...£c7rồi b7-b6và ¥b7.
12.¤e5 ¤g6 13.¥xg6
Khởi đầu một cuộc tấn công khác thường.
13...hxg6 14.h4 £c7 15.h5 gxh5 16.¤xh5 ¤h7 17.¤xg7! ¢xg7 18.£h5 ¥f8 (Hình)
Nếu 18...¢g8 19.¦e1tiếp theo là ¦e4. Còn nếu 19...¦d8 20.¥h6 ¥f8 21.¦e3!
19.¦e1
Nếu Trắng chiến thẳng chắc chắn thì đó không phải chỉ vì cánh Vua đối phương
vô cùng yếu, mà còn vì lý do sau:
1- Do vị trí linh hoạt của quân Mã và quân Hậu.
2- Do khả năng của Trắng dẫn đến một cuộc xáp chiến với những lực lượng mới.
19...¢g8 20.¦e3 ¦e7 21.¦g3+ ¥g7 22.¦xg7+
Một lần nữa, cần chú ý: loại bỏ quân phòng ngự của địch.
22...¢xg7 23.¥h6+ ¢h8 24.¦d1!
Với nước đe dọa 25.£g4 vì Đen không thể đi £xe5 được, bởi Trắng sẽ đi
26.¦d8
24...¤f6 25.¥g7+
Hi sinh quân lần thứ 3 ở g7! Giờ đây Vua đen bị lộ.
25...¢xg7 26.£g5+ ¢h8 27.£xf6+ ¢g8 28.¦d3
Cuối cùng với sự xuất hiện của quân trừ bị này đã buộc quân Đen phải đầu
hàng.
Hãy xem tiếp ván cờ giữa VERESSOV - DSENSIOLOVSKY (Hình).
Nhìn qua ai cũng thấy Vua đen không được bảo vệ tốt: Mã ở xa còn các quân Đen khác thì che khuất nhau ở hàng thứ 7 và thứ 8. Trong khi đó quân Hậu trắng đứng ở chỗ rất tốt, cặp Tuợng và quân Xe cũng đều sẳn sàng tham gia tấn công cùng quân Hậu.
Trường hợp như vậy, qui tắc cốt lõi là: phải tấn công nhanh và mạnh truớc khi đối phương có thì giờ đưa các lực lượng phòng ngự mới đến. Chính Veressov đã làm đúng như vậy !
16.¥xh7+ ¢xh7 17.¤e5
Lại thêm một quân Mã chiếm khu trung tâm ! Nước đe dọa là: 18.£h5+ ¢g8 19.£xf7+¢h8 20. ¦e3-h3
17...¤c4 Mã đến cứu nguy nhưng quá trễ !
18.£h5+ ¢g8 19.£xf7+ ¢h7 20.¤xd7 £xd7 21.¦xe6! £d8
Nếu 21...¢h8 22.¥h6 ¦g8 23.¥xg7+! thắng.
22.¦h6 Chiếu bí.
Một đòn chiến thuật thường được giới thiệu là sự hi sinh một quân để diệt Chốt h6.
Xem ván cờ giữa KOBLENTZ - WOOD (Hình).
Lại một lần nữa cũng một hình ảnh giống trước: quân Trắng ưu thế lực lượng ở cánh Vua. Mục tiêu h6 đập ngay vào mắt. Tình thế đã chín muồi cho một cuộc xáp chiến.
24.¥xh6 gxh6 25.£xh6 ¥f6
Nếu 25...¤f6 26.¤g5! ¥d8 27.¥h7+ ¤xh7 28.£xh7+ ¢f8 29.¤g6+! fxg6 30.¤xe6#chiếu hết.
26.¥h7+ ¢h8 27.¤xf7+ ¥xf7 28.¥g6+ ¢g8 29.£h7+
Đen đầu hàng.
b- LÀM YẾU CẤU TRÚC CHỐT ĐỂ CÁC QUÂN LEN LỎI VÀO TẤN CÔNG
Ván cờ giữa LASKER - CAPABLANCA (Hình 116) Trắng có những uu thế vị trí sau đây, đó là tiền đề phù hợp cho một cuộc tấn công vào Vua đổi phương:
1 - Trắng đang kiểm soát trung tâm.
2- Cặp Tượng chiếm lĩnh vi trí linh hoạt.
3- Quân Hậu và cặp Xe cũng sẵn sàng xáp chiến.
Nhưng trước khi mở đợt xáp chiến, Lasker đã phá banh và làm yếu cánh Vua đối phương.
17.£c2 g6
Nếu 17...h6 18.£e2rồi £e4
18.¥e5 ¥g7 19.h4 £d8 20.h5 £g5 21.¥xg7 ¢xg7 22.¦e5 £e7 23.¦de1 ¦g8 24.£c1
Để ngăn cản 24...¢f8 thì 25.£h6+
24...¦ad8 25.¦1e3 ¥c8 26.¦h3 ¢f8 27.£h6+ ¦g7 28.hxg6 fxg6 29.¥xg6! £f6
Không đuợc đi 29...fxg 30.£h8+
30.¦g5 ¢e7 31.¦f3 £xf3 32.gxf3
Và Trắng đã giành thắng lợi.
BRONSTEIN - NAJDORF
(Hình)
13.f6!
Đánh gần một góc trong vị trí đối phương.
13...¢h8
Nếu 13...¤xf6 14.¥g5để rồi ¤e2-g3-h5
14.d5 ¤a5 15.¤g3 gxf6
Bao nhiêu là điểm yếu trong trại quân Đen h5, f5, h6i
16.¤f5
Chiếm lĩnh tức khắc ô f5
16…¥c8 17.£h5 ¥xf5 18.exf5 ¦g8 19.¦f3 ¦g7 20.¥h6 ¦g8 21.¦h3
Đen đầu hàng trước sự de dọa ¥h6-f8
C- MỞ CÁC CỘT VÀ CÁC ĐƯỜNG CHÉO
TAIMANOV - BERG
(Hỉnh)
19.f3 exf3 20.¥d3
Đen đợi chờ Trắng đi 20.¥xf3để rồi sẽ đơn giản hóa tình thế với nước
20...¤d5. Còn nước đi trong bài thì rất mạnh: khống chế cả đường chéo b1- h7 rất nguy hiểm.
20...fxg2 21.¦f2
Nước đi hơi sớm là 21.¦xf6 £xf6 22.£xh7+ ¢f8 và Vua có thể chạy thoát.
21...h6
Vì sợ Trắng đe dọa d4- d5.
22.¦xg2
Giờ đây Trắng cũng chiếm được cột "g" mở và sẽ tiến hành cuộc tấn công sớm khiến Đen khônq chống đỡ nổi.
22...¢h8 23.¦f1 ¤h7
Đen không nên đi 23...¥xe5 24.dxe5 ¤h7 25.¦f6!
24.£h5 ¤f6 25.¦xf6 £xf6 26.d5!
Lại một nuớc mạnh: một quân Trắng cuối cùng - quân Tượng ở c3 tham chiến.
26...¥xd5
Nếu26...¥xe5 27.¥xe5 ¥g4 28.¥xf6 ¥xh5 29.¦xg7 với sự đe dọa ghê gớm ¦g7-h7-h8
27.¤d7 £xc3 28.bxc3 ¥xg2 29.£f5
Đen đầu hàng.
D - TẤN CÔNG VỚI CÁC QUÂN TƯỢNG KHÁC MÀU
Khi trên bàn cờ chỉ còn những quân Tuợng khác màu nhau thì những cuộc tấn công có dáng vẻ đặc biệt. Sự thiếu vắng "quân đối chọi" cho phép Tượng thực hiện một áp lực rất mạnh.
RUBINSTEIN - SPIELMANN
(Hình)
26.¥xd5
Tiêu diệt quân Mã có khả năng phòng ngự các ô Đen.
26...¦xd5 27.¥d4 £a5 28.h3 £a6
28...c5 Sẽ Cho phép một sự chống cự dẻo hơn.
29.¦c4 h5 30.£a3 ¦b7 31.e4 ¦d8 32.£c3 ¦bd7
Đen không cho Trắng đặt Tượng ở d6
33.£e3 ¢h7 34.¥c5
Cần chú ý các quân Trắng đều đuợc đặt trong các ô đen !
34...¦d1+ 35.¢h2 ¦xc1
Như Đen đi 35...¢g7thì Trắng cũng sẽ thắng bằng cách như sau: 36.¦xd1 ¦xd1 37.¦d4 £f1 38.¦xd1 £xd1 39.£g5 £d7 40.£f6+ ¢g8 41.¥e3 ¢h7 42.h4!và không thể chống đỡ ¥h6
36.¥f8!
Đen đầu hàng.
Trong ví dụ tiếp theo đây, Tượng bên Trắng không đóng một vai trò quá thụ động như Tượng bên Đen trong ván cờ trước, nhưng pháo đài với các Chốt f6 và g7 đã hạn chế rất nhiều hoạt động của nó. Ngược lại Vua trắng đã bộc lộ vì Chốt f đã lên ô f4 và áp lực của Tượng bên Đen có thể thực hiện không gặp trở ngại gì.
KOTOV - BOTVINNIK
(Hỉnh)
31...¦e4 32.¦e1!
Tìm cách đơn giản hóa thế cờ bằng cách đổi quân và ngăn chận 32...¦ae8 tiếp đó là £g4và ¦e2.
32...¦xe1 33.£xe1 ¦xa3 34.¢h1
Đi một nước vô tích sự vì sợ hết giờ.
34...¦a8
Đen cũng sợ hết giờ nên bỏ sót nuớc 34...¦f3!
35.¦e2 ¢h7 36.h3 ¦e8 37.£f2
Trắng đã lọt vào bẫy, tuy nhiên Botvinnik cũng đã chỉ rằng sau khi 37.£d2! ¦d8 38.£e3 £f5 39.¢g1 b5, quân Đen cũng sẽ thắng.
37...£xg2+ 38.£xg2 ¦xe2
Và Trắng đầu hàng.
E - TẤN CÔNG VỚI NHỮNG QUÂN NẶNG
Khi trên bàn cờ chỉ còn các Hậu và những quân Xe thì người ta thường cho là cuộc chiến đấu mang đặc điểm của tàn cuộc. Nghĩ như vậy cũng không có gì sai.
Sự đánh giá đúng đắn về tình hình tùy thuộc vào sự an toàn của Vua. Bên nào có thể giành quyền chủ động và đưa đến một cuộc tấn công Vua đối phương sẽ có nhiều cơ may thắng lợi.
ROMANOVSKY - ALATORZEV
(Hình)
1.¥d4!
Với hi vọng sau khi đổi hết Tượng sẽ đưa đến cuộc tấn công Vua đen.
1...£e4+ 2.¢h2 ¥xd4
Vững chắc nên 2...f6
3.£xf7+ ¢h8 4.¦xd4! £xd4 5.£h5+ ¢g8 6.£g6+ ¢h8 7.¦f7 ¦xe2+ 8.¢h3 £xh4+! 9.¢xh4 ¦h2+ 10.¢g5 ¦g8 11.¦xe7! ¦h3 12.g4!
Và Alatorzev đã đầu hàng vì nếu 13...¦xg6 14.¢xg6 đe dọa nước chiếu bí ở e8, còn như Đen không bắt Hậu thì Trắng đi ¦e8.
CAPABLANCA - ALEKHINE
(Hình)
30...¦e6!
Quân Đen chấp nhận bỏ Chốt để tập trung lực lượng và tiến qua tấn công Vua Trắng.
31.¦a8 ¦e5 32.¦xa7 c5 33.¦d7 £e6 34.£d3+ g6 35.¦d8 d4 36.a4 ¦e1+ 37.¢g2 £c6+ 38.f3 ¦e3 39.£d1 £e6
Vi trí Vua trắng yểu kém: số phận của nó đã được đóng dấu ấn rồi !
40.g4 ¦e2+ 41.¢h3 £e3 42.£h1 £f4 43.h5 ¦f2
Đến đây Capablanca đầu hàng.
F- ĐẨY CHỐT NHẢY BỔ VÀO TRẬN ĐỊA
Khi hai đấu thủ đều nhập thành gần, nếu đưa Chốt lên xáp chiến sẽ là một sự liều lĩnh như con dao hai luỡi vì việc đẩy Chốt lên làm suy yếu mức độ nào đó vị trí của Vua.
Cuộc đánh trả tốt nhất chống lại cuộc tấn công như vậy chúng ta đều biết, đó là cuộc phản công ở trung tâm.
Ván cờ VAJDA - KOTOV [B85]
1.e4 c5 2.¤f3 d6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 a6 6.¥e2 £c7 7.0–0 e6 8.f4 ¤c6 9.¢h1 ¥e7 10.¥f3 ¥d7 11.¤b3 0–0 12.¥e3 ¦fd8 13.£e1 b5 14.g4
Quân Trắng đáng lẽ phải bảo đảm vi trí quân Mã với nước 14.a3. Hoạt động của Trắng ở bên cánh sẽ bị chống trả quyết liệt.
14...b4 15.¤e2 e5! 16.f5
(Hình)
16...d5 17.g5
Có thể khá hơn: 17.exd5 e4 18.dxc6 exf3 19.cxd7 fxe2 20.£xe2 ¦xd7 nhưng ngay tình hình này, vị thế Trắng cũng yếu.
17...¤xe4 18.¥xe4 dxe4 19.f6 ¥f8 20.fxg7 ¥xg7 21.£h4 ¤e7 22.¤g3 ¤g6 23.£h5 £c8! 24.£e2 ¥g4! 25.£f2 ¥f3+ 26.¢g1 ¤f4!
Tình thế bộc lộ của quân Trắng đã rõ ràng
27.¥xf4 exf4 28.¤xe4 ¥xe4 29.£xf4 ¥g6
Trắng đầu hàng. |
Khi trung tâm bị khóa kín, nhất là trong những khai cuộc kín thì việc đưa Chốt nhảy bổ vào trận địa địch thường diễn ra. Vấn đề đặt cho bên tấn công là phải đưa đến cuộc chạm trán với hàng Chốt phòng ngự của đối phương, mở các cột và chiếm lĩnh những cột này.
Một kế hoạch chiến lược như thế đã đuợc quân Đen sử dụng trong ván cờ sau đây.
TAIMANOV - NAJDORT [E99]
1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3 ¥g7 4.e4 d6 5.¤f3 0–0 6.¥e2 e5 7.0–0 ¤c6 8.d5 ¤e7 9.¤e1 ¤d7 10.¥e3 f5 11.f3 f4 12.¥f2 g5 13.¤d3 ¤f6 14.c5
Quân Trắng đang tìm cách mở cuộc phản công ở cánh bên kia
14...¤g6 15.¦c1 ¦f7 16.¦c2 ¥f8 17.cxd6 cxd6 18.£d2 g4 19.¦fc1
( Hình)
Khi những con Chốt của chúng ta chạm trán với các Chốt đối phương thì một câu hỏi thường đặt ra là khi nào và ở đâu thì nên đổi Chốt. Điều này tùy thuộc rất nhiều vào đặc điểm vị trí, nhưng điều quan trọng hơn hết là: phải tính toán chính xác sau khi mở các cột, quân ta phải sẵn sàng chiến đấu không chậm trễ.
19...g3!
Sau nước hi sinh này, cuộc xáp chiến của Đen trở nên khủng khiếp.
20.hxg3 fxg3 21.¥xg3 ¤h5 22.¥h2 ¥e7 23.¤b1 ¥d7 24.£e1 ¥g5
Quân Tượng “xấu” đã né tránh con Chốt ngăn cản nó để tăng cường sức mạnh tấn công
25.¤d2 ¥e3+ 26.¢h1 £g5 27.¥f1 ¦af8 28.¦d1 b5
Không thể mất mục tiêu tấn công, quân Đen không ngừng gây khó khăn cho Trắng: nước đi trong bài nhằm ngăn cậm Mã trắng đến ô c4.
29.a4 a6 30.axb5 axb5 31.¦c7
Trắng không chịu thụ động mãi, tuy nhiên quân Xe này vẫn phải ở lại hàng thứ
hai để bảo vệ ô g2.
31...¦g7 32.¤b3 ¤h4 33.¦c2 ¥h3!
Đen tấn công mau lẹ
34.£e2 ¤xg2 35.¥xg2 ¥xg2+ 36.£xg2 £h4 37.£xg7+ ¢xg7 38.¦g2+ ¢h8 39.¤e1 ¤f4 40.¦g3 ¥f2 41.¦g4 £h3 42.¤d2 h5 43.¦g5
Nhưng rồi Trắng lại đầu hàng ngay.
Thật rõ ràng trong trường hợp có nhũng cuộc nhảy bổ vào của Chốt, người ta rất khó mà cho những "công thức kiểu mẫu".
Alexandre Alekhine có lần viết rằng: "Sự tấn công trong cờ Vua thật khó diễn tả và truyền đạt”.
Chắc chắn là việc sử dụng các phương pháp hiện đại về cờ Vua đã chứng tỏ rằng sự nghiên cứu một cách nghiêm túc các ví dụ giáo khoa và qua nhiều năm thực hành sẽ phát triển mạnh mẽ năng lực và nghệ thuật tấn công. Tuy nhiên khó mà nhồi nhét sự nhạy bén và trực giác giúp cho bạn thấy trước những điều sẽ xảy ra bất ngờ của trận đấu.
Và các năng khiếu này đặc biệt rất hũu ích trong trường hợp phải quyết định khi nào và ở đâu phải tấn công Chốt vì nó còn đòi hỏi phải có một ít liều lĩnh nữa mới dám thực hiện.
Trích từ quyển " Nghệ thuật trung cuộc" Thầy Quách Anh Tú
Trích từ quyển " Nghệ thuật trung cuộc" Thầy Quách Anh Tú
COMMENTS