BÀI 13 CUỘC CHIẾN CỦA TƯỢNG CHỐNG MÃ

Bài 13. CUỘC CHIẾN CỦA TƯỢNG CHỐNG MÃ Trong mọi tình huống những quân cờ có cách đi khác nhau không thể có giá trị như nhau. ...

Bài 13. CUỘC CHIẾN CỦA TƯỢNG CHỐNG MÃ

Trong mọi tình huống những quân cờ có cách đi khác nhau không thể có giá trị như nhau. Cho nên sức mạnh tương đối của Tượng và Mã phụ thuộc vào tính chất của mỗi thế cờ và đặc biệt phụ thuộc vào cơ cấu chốt.

-Tượng phát huy tác dụng hay nhất trong những thế cờ mở (thoáng) với các chốt cơ động ở hai cánh hoặc trong những thế cờ các chốt đối phương bị phong tỏa trên những ô cùng màu với màu ô của Tượng.

-Sức mạnh của Mã tăng lên trong những thế cờ bị phong tỏa và Mã chiếm một điểm mạnh để tiến công các chốt địch và bảo vệ các chốt mình.

1. Ưu thế của Tượng

Thí dụ 1: Staltz – Kashden , năm1928

Nhận xét:

- Cờ tàn Tượng chống Mã, lực lượng ngang nhau.

- Các chốt cơ động ở hai cánh.

- Đánh giá thế cờ: Đen ưu thế.

18...¢f8 19.¢f1 ¢e7 20.¢e2 ¢d6 21.¢d3 ¢d5 22.h4 ¥c8! 23.¤f3 ¥a6 24.¢c3 h6 25.¤d4 g6 26.¤c2 ¢e4 27.¤e3 f5 28.¢d2 f4 29.¤g4 h5 30.¤f6 ¢f5 31.¤d7 ¥f1 32.¤f8 g5 33.g3 gh4 34.gh4 ¢g4 0-1

Thí dụ 2: Chekoved – Lasker , năm 1935

Nhận xét :

- Cờ tàn Tượng chống Mã

- Các chốt của hai bên cơ động ở hai cánh

- Vua Đen tích cực hơn

Đánh giá thế cờ : Bên Đen Ưu thế.

1.¢f1 b5! 2.¢e1 ¥b2 3.a4 bxa4 4.bxa4 ¢c6! [4...¢b6? 5.¢d2 ¢a5? 6.¢c2] 5.¢d2 ¢c5 6.¤c3 ¢b4 7.¤b5 a5 8.¤d6 ¢xa4 9.¢c2 ¥e5 10.¤xf7 ¥xh2 11.¤d8 e5 0–1

Thí dụ 2: Capablanca - Tartakover ,năm 1924

Nhận xét:

- Cờ tàn Xe Tượng chống Xe Mã.

- Trắng 3 chốt cánh Vua chống 2.

- Đen 4 chốt cánh Hậu chống 3.

Đánh giá thế cờ: Trắng ưu thế.

1.h5! ¦f6 2.hg6 hg6 3.¦h1 ¢f8 4.¦h7 ¦c6 5.g4 ¤c4 6.g5 ¤e3 7.¢f3 ¤f5 [7...¤d1 8.¦h6 ¢f7 9.f5 ¦c3 10.fg6 ¢g8 11.¢e2 ¤b2 12.¥f5±] 8.¥f5 gf5 9.¢g3 ¦c3 10.¢h4 ¦f3 11.g6 ¦f4 12.¢g5 ¦e4 13.¢f6 ¢g8 14.¦g7 ¢f8 15.¦c7 ¦e8 16.¢f5 ¦e4 17.¢f6 ¦f4 18.¢e5 ¦g4 19.g7 ¢g8 20.¦a7 ¦g1 21.¢d5 1-0

2. Ưu thế của Mã

Thí dụ 1 :

Nhận xét:

- Cờ tàn Tượng chống Mã.

- Các chốt đã cố định trùng màu ô với Tượng.

- Đánh giá thế cờ: Trắng ưu thế.

1.¤e1 ¥a1 2.¤f3 ¥d4 3.¤h4 ¢f6 4.¢h5 ¥b2 5.¤f5 ¥a1 6.¤h6! ¥b2 7.¤g4 ¢e6 8.¢g6 ¥c1 9.¤h6 ¥d2 10.¤f7 ¥f4 11.¤g5! ¢d6 12.¢f6 1-0

Thí dụ 2 : Subarev – Alexandrev , năm 1915

Nhận xét :

- Tượng d7 dở.

- Vua bên Trắng có đường xâm nhập qua d4 , c5

Đánh giá thế cờ : Bên Trắng ưu thế

1.¢f2 ¢e7 2.¢e3 ¢d8 3.¢d4 ¢c7 4.¢c5 ¥c8 5.¤b4 ¥b7 6.g3 ¥c8 7.¤d3 ¥d7 8.¤f4 g6 9.¤h3! h6 10.¤f4 g5 11.¤h5 ¥e8 12.¤f6 ¥f7 13.¤g4! h5 14.¤e3 [14.¤f2] 14...¥g6 15.h4 gxh4 16.gxh4 ¥e4 17.¤f1 ¥f3 18.¤d2 ¥e2 19.¤b3 ¥g4 20.¤d4 ¥h3 21.¤e2 ¥f5 22.¤f4 ¥g4 23.b4 ¢d7 24.¢b6 ¥f3 25.¢xa6 ¢c6 26.¤xe6 1–0

Thí dụ 3: Capablanca - Reskevsky , năm 1936

Nhận xét:

- Chốt cô lập d5 ngăn cản tính cơ động của Tượng.

- Vua Trắng dễ dàng đến ô d4 tấn công chốt.

Đánh giá thế cờ: Trắng ưu thế.

Fine phân tích sau 1...¢f7 2.¤b4 ¥b7 3.¤c2 ¥c6 4.¤d4 ¥d7 5.¢e2 ¢e7 6.¢d3 axb3 7.axb3 ¢d6 8.¢c3 ¢c5 9.b4+ ¢d6 10.¤e2 ¢e5 11.¤c1 ¥c6 12.¤d3+ ¢d6 13.¢d4 ¥e8 14.¤f4 ¥f7 15.¤e2 ¥e8 16.¤c3 ¥c6 17.g4 g5 18.h5 h6 19.f4 gxf4 20.exf4 Thắng.

Trong ván cờ Reshesky chơi 1...g5 2.hg5 fg5 3.¤b4 ¥b7 4.g4! ¢f7 5.¢e2 ¢g6 6.¢d3 h5 7.gh5 ¢h5 8.¢d4 ¢h4 9.¤d5 ¢g3 10.f4 g4 11.f5 ¥c8 12.¢e5 ¥d7 13.e4 ¥e8 14.¢d4 ¢f3 15.e5 g3 16.¤e3 ¢f4 17.e6 g2 18.¤g2 ¢f5 19.¢d5 ¢g4 20.¤e3 1-0

Từ các ván cờ trên ta rút ra các kết luận sau:

- Tựơng mạnh hơn Mã trong các thế cờ chốt cơ động ở hai cánh hoặc các chốt đối phương ở trên những ô cùng màu ô với Tượng và vị trí Vua tích cực.

- Mã mạnh hơn Tượng trong những thế cờ bị phong tỏa hoặc nửa phong tỏa, các chốt đối phương ở trên những ô cùng màu với màu ô của Tượng.

Nguyên tắc cơ bản:

Ở tàn cuộc Tượng chống Mã, phe có Tượng phải tìm cách duy trì tính cơ động của các chốt ở cả hai cánh còn phe có Mã phải tìm cách cố định các chốt đối phương trên những ô cùng màu với màu ô của Tượng rồi tấn công các chốt yếu này.

Thí dụ 1 : Najdorf – Stahlbetg , năm 1953 , Gambit Hậu

1.d4 ¤f6 2.c4 e6 3.¤c3 d5 4.¥g5 ¥e7 5.e3 ¤bd7 6.¤f3 0–0 7.¦c1 c6 8.¥d3 dxc4 9.¥xc4 ¤d5 10.¥xe7 £xe7 11.¤e4 e5!? [11...¤5f6] 12.0–0 exd4 13.£xd4 ¤7b6 14.¥b3 ¥g4 15.¤g3! ¥xf3 16.gxf3 £f6 17.£xf6 ¤xf6 18.¤f5 ¦ad8 19.¦fd1 ¤c8 20.¢f1 ¦fe8 21.¢e2 ¢f8 22.¦xd8 ¦xd8 23.¦g1 ¤e8 24.¦g4 ¤e7 25.¤xe7 ¢xe7

Nhận xét :

- Các chốt cơ động ở hai cánh.

- Trắng có chốt chồng ở cánh Vua.

- Bên Trắng cánh hậu 2 chốt chống 3 , cánh Vua 4 chốt chống 3.

Đánh giá thế cờ : Bên Trắng ưu thế.

26.¦e4+ ¢f8 27.¦a4 a6 28.¦f4 f6? [28...¤d6 hay hơn vì f6 làm tăng sức mạnh của Tượng “ ngoại lệ của nguyên tắc” ] 29.¦h4! h6 30.¦h5!( ngăn nước c5) 30...¤c7 31.f4 ¢e7 32.¦c5 ¦d6 33.¦c1? [33.f5! bây giờ Đen đi 33...f5 sẽ làm áp lực của Trắng trên cánh Vua dù nước này nghịch với nguyên tắc chung] 33...b6? 34.f5! c5 35.f4 ¦c6 36.a4! b5 37.¥c2! ¤e8 38.¥e4 ¦c7 39.¥d5 c4 40.e4 ¤d6 41.axb5 axb5 42.¢e3 ¦a7 43.¦g1 ¢f8 44.¢d4 ¦c7 45.¦c1 ¤b7! 46.¦a1! ¤c5 47.¦a8+ ¢e7 48.e5 ¤b3+ 49.¢c3 ¤c1 50.¦g8 ¤e2+ 51.¢d2 ¤xf4 52.¦xg7+ ¢d8 53.exf6! ¦d7 54.¦xd7+ ¢xd7 55.¥c6+! 1–0

Thí dụ 2 : Fischer – Spassky , ván 6 năm 1972 , Gambit Hậu.

1.c4 e6 2.¤f3 d5 3.d4 ¤f6 4.¤c3 ¥e7 5.¥g5 0–0 6.e3 h6 7.¥h4 b6 8.cxd5 ¤xd5 9.¥xe7 £xe7 10.¤xd5 exd5 11.¦c1 ¥e6 12.£a4 c5 13.£a3 ¦c8 14.¥b5 a6? [14...¤d7! ] 15.dxc5 bxc5 16.0–0 ¦a7 17.¥e2 ¤d7 18.¤d4! £f8 19.¤xe6 fxe6

Nhận xét :

- Bên Đen có nhiều đảo chốt hơn .

- Các quân bên Trắng đứng tích cực , thế cờ thoáng.

Đánh giá thế cờ : Bên trắng ưu thế .

20.e4! d4? 21.f4! £e7 22.e5 ¦b8 23.¥c4 ¢h8 24.£h3 ¤f8 25.b3 a5 26.f5 exf5 27.¦xf5 ¤h7 28.¦cf1 £d8 29.£g3 ¦e7 30.h4 ¦bb7 31.e6 ¦bc7 32.£e5 £e8 33.a4 £d8 34.¦1f2 £e8 35.¦2f3 £d8 36.¥d3 £e8 37.£e4! ¤f6 38.¦xf6 gxf6 39.¦xf6 ¢g8 40.¥c4 ¢h8 41.£f5 1–0

Thí dụ 3 : Ivkov – Wade , năm 1936 , Phòng thủ Sicilia

1.e4 c5 2.¤f3 ¤c6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 e6 5.¤c3 £c7 6.¥e3 a6 7.¥e2 ¤f6 8.a3 ¥d6!? 9.£d2 ¤xd4 10.¥xd4 ¥c5 11.£d3 e5 12.¥e3 ¥xe3 13.fxe3! d6 14.0–0–0 ¢e7 15.g4! h6? [sai lầm chiến lược nên đi 15...¥e6] 16.h4 ¥e6 17.g5 hxg5 18.hxg5 ¤d7 19.¥g4! ¦ad8 20.¤d5+ ¥xd5 21.exd5

Nhận xét :

- Quân bên Trắng đứng tích cực ,

- Tượng chiếm đường chéo h3-a8

- Cột h đang làm bên Đen khó chịu.

- Vị trí Vua Trắng đứng tốt hơn , cột f mở

Đánh giá thế cờ : Bên Trắng ưu thế .

21...¦xh1 22.¦xh1 ¤f8 23.¦f1! ¢e8 24.g6 f6 25.¦h1 ¢e7 26.¦h8 ¦e8 27.£f5 ¢d8 28.e4 b5 29.¦g8 a5 30.¢b1! b4 31.axb4 axb4 32.¦xg7 £xg7 33.£c8+ ¢e7 34.£c7+ ¤d7 35.¥xd7! ¢f8 36.£c6! £xg6 37.¥xe8 £xe4 38.¥d7 b3 39.£xd6+ ¢g7 40.£e7+ ¢g6 41.¥e8+ ¢g5 42.£g7+ ¢f4 43.£h6+ ¢g3 44.£g6+ 1–0

Thí dụ 4 : Lilieuthal – Bondarevsky , năm 1940 , phòng thủ Pháp

1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 dxe4 4.¤xe4 ¤d7 5.¤f3 ¥e7 6.¥d3 ¤gf6 7.¤xf6+ ¥xf6 8.0–0 c5 9.c3 cxd4 10.cxd4 0–0 11.£c2 g6 12.¥f4 ¤b6 13.¥c7 £e7 14.¥e4!² ¤d5 15.¥xd5! exd5 16.¥e5! ¥f5 17.¥xf6 £xf6

Nhận xét :

- Hai chốt cố định ở trung tâm.

- Tượng Đen không có điểm để tấn công .

- Mã Trắng rất cơ động.

Đánh giá thế cờ :Bên Trắng hơi ưu .

18.£b3 ¥e4 19.¤e5 £b6! 20.£xb6 axb6 21.¦fc1 ¦fc8 22.a3 ¥f5 23.g4! ¥e6 24.h3? f6 25.¤d3 g5 26.f3 ¢f7 27.¢f2 ¢e7 28.¢e3 ¢d6? [28...h5!] 29.¦xc8 ¦xc8 30.h4! h6 31.hxg5 hxg5 32.¦h1 ¦e8 33.¢d2 ¥d7 34.¦h6 ¦f8 35.¤e1 ¢e7 36.¤c2 ¦f7 37.¤e3 ¥e6 38.¢c3 ¢d6 39.¢b4 ¥d7 40.¤f5+! ¢c7 41.a4 ¥e6 42.¤g3 ¥d7 43.¤h5! f5 44.¤f6 fxg4 45.¤xd5+ ¢b8 46.fxg4 ¥xg4 47.¤xb6 ¦f2 48.b3 ¥d1 49.d5 ¢c7 50.a5 ¦d2 51.¦h7+ ¢b8 52.d6! ¦d4+ 53.¢c5 ¦h4 54.d7 ¢c7 55.d8£+ ¢xd8 56.¦d7+ 1–0

Thí dụ 5 : Smyslov – Rudskovsky, năm 1945 , phòng thủ Sicilian.

1.e4 c5 2.¤f3 e6 3.d4 cxd4 4.¤xd4 ¤f6 5.¤c3 d6 6.¥e2 ¥e7 7.0–0 0–0 8.¥e3 ¤c6 9.f4 £c7 10.£e1 ¤xd4 11.¥xd4 e5 12.¥e3 ¥e6? [12...¥d7] 13.f5 ¥c4? 14.¥xc4 £xc4 15.¥g5

Nhận xét :

- Bên Trắng sẽ lấy Tượng đổi Mã rồi đóng Mã ở điểm mạnh d5.

- Tượng của bên Đen rất thụ động.

Đánh giá thế cờ : Bên Trắng ưu thế .

¦fe8 16.¥xf6 ¥xf6 17.¤d5! ¥d8 18.c3 b5 19.b3 £c5+ 20.¢h1 ¦c8 21.¦f3 ¢h8 22.f6 gxf6 23.£h4 ¦g8 24.¤xf6 ¦g7 25.¦g3! ¥xf6 26.£xf6 ¦cg8 27.¦d1 d5 28.¦xg7 1–0

Thí dụ 6 : Filip – Barda , năm 1953 , Khai cuộc Anh .

1.c4 ¤f6 2.¤c3 d5 3.cxd5 ¤xd5 4.g3 e5 5.¥g2 ¤b6 6.¤f3 ¤c6 7.0–0 ¥e7 8.d3 ¥e6 9.a3 0–0 10.b4 f5 11.¥e3! ¥f6 12.¦c1 ¤d4 13.¤d2 c6 14.¥xd4! exd4 [14...£xd4! 15.¤a4] 15.¤a4 ¤xa4 16.£xa4 ¥d5 17.¦c5 ¥xg2 18.¢xg2

Nhận xét :

- Mã bên Trắng có thể dể dàng đến 2 điểm tiền đồn a5,c5 qua ngã b3

- Tượng bên Đen bị hạn chế bởi chốt d4.

Đánh giá thế cờ : Bên Trắng ưu thế.

18...£e8? 19.£b3+ ¢h8 20.¦xf5! £xe2 21.¤e4 ¦ae8 22.h3 ¥e7 23.¦e5 £f3+ 24.¢g1 ¥d8 25.¦xe8 ¦xe8 26.£c4 h6! 27.b5! cxb5 28.£xb5 ¦f8 29.£c4 ¥b6 30.a4! £f5 31.£b4! ¦c8 32.¢g2 £d5 33.¦b1! ¦c7 34.£b5! ¦d7 35.f4 ¦d8 36.¦b2 £g8? 37.£h5 £e8 38.£xe8+ ¦xe8 39.¦b5 ¦c8 40.a5 ¥d8 41.¦xb7 ¥xa5 42.¦xa7 ¥d2 43.f5 ¥e3 44.¢f3 ¦f8 45.¢g4 ¢g8 46.¢h5 ¦f7 47.¦a8+ ¢h7 48.g4 ¥g1 49.¦d8 ¥e3 50.h4 ¥g1 51.¤g5+ 1–0

TEST YOUR IQ MASTER