BÀI 8 TƯỢNG HAY TƯỢNG DỞ

BÀI 8 TƯỢNG “HAY” VÀ TƯỢNG “DỞ” Tượng được xem là hay hoặc dở tùy theo khả năng di động nhiều hay ít. Nếu số đường chéo do Tượng kiểm s...

BÀI 8 TƯỢNG “HAY” VÀ TƯỢNG “DỞ”

Tượng được xem là hay hoặc dở tùy theo khả năng di động nhiều hay ít. Nếu số đường chéo do Tượng kiểm soát càng nhiều thì Tượng hoạt động càng hiệu quả.

Thí dụ 1:

Nhận xét:

· Tượng Đen bị các chốt nhà hạn chế hoạt động.

· Tượng Trắng hoạt động tốt vì các chốt nhà đều ở ô đen không cản trở gì cả.

· Các chốt đen đều đứng trên ô trắng là mục tiêu tấn công của Tượng.

Đánh giá thế cờ: Trắng ưu thắng

1...¥e8 2.¥d3 ¥d7 3.¢f3 h5? 4.¢e3 ¢f7 5.¢d4 ¥e8 6.¢c3 ¢e7 7.¢b3 ¢d8 8.¢a4 ¢c7 9.¢a5 ¥f7 10.¥c4! ¥g8 11.a4 ¥f7 12.b5 ab 13.ab ¥g8 14.b6 ¢d8 15.¢b4 ¥f7 16.¢c3 ¢d7 17.¢d4 g5 18.fg ¥g6 19.¢e3 ¥c2 20.g6 ¥g6 21.¢f4 ¥f5 22.¥e2 1-0

Thí dụ 2 : Tarrasch – Teichmann

Nhận xét:

· Tượng trắng không bị các chốt nhà cản trở nên tự do tấn công cả hai cánh.

· Tượng đen bị các chốt nhà hạn chế.

Đánh giá thế cờ: Trắng ưu thắng.

22...¥d7 23.g4 ¥c8 24.h4 g6 25.¦h1 ¢g7 26.h5 ¦h8 27.¦dh2 ¥d7 28.g5! hg 29.fg ¦h5 30.¦h5 gh 31.¦h5 ¢f8 32.¦h8 ¢e7 33.¦h7 ¢e8 34.c3 với dự định Tượng vào h5.

Nguyên tắc:

Trong đa số trường hợp giá trị của Tượng được xác định theo quy tắc: Tượng được gọi là “hay” nếu các chốt cùng bên nằm trên các ô khác màu và các chốt đối phương nằm trên các ô cùng màu với Tượng.

Lưu ý: chỉ xét đội hình chốt không thay đổi dễ dàng, thí dụ như dãy chốt bị phong tỏa.

Thí dụ 3:

Nhận xét:

· Chốt f7, h5 của Đen bị phong tỏa.

· Chốt a2, b3, c2 có thể thay đổi dễ dàng.

Đánh giá: Tượng trắng là hay vì các chốt f7, h5 nằm cùng màu ô với Tượng trắng. Tượng đen là dở vì các chốt a2, b3, c2 có thể thay đổi dễ dàng để không cùng màu ô với Tượng đen.

Nên nhớ:

Việc đánh giá một con Tượng hay hoặc dở là một yếu tố chiến lược cực kỳ quan trọng. Vì khi cờ chuyển sang tàn cuộc mỗi bên chỉ còn một Tượng thì cả hai bên đều thường tìm cách đặt các chốt của mình trên những ô khác màu với màu ô của Tượng nhà.

Khi có một đội hình chốt cố định và có cuộc trao đổi quân thì mỗi bên phải cố gắng giữ con Tượng hay và loại bỏ con Tượng dở đi.

Thí dụ : Najdorf – Bronstein 1950 Budapest

Nhận xét :

· ¥c6 Của Đen là Tượng “hay” vì các chốt c5,e5đứng khác màu ô của Tượng

· ¥g2 của Trắng là Tượng” dỡ” vì các chốt c4 , e4 làm hạn chế tầm hoạt động của Tượng

Đánh giá thế cờ : Đen ưu thắng .

26...¥xc3 27.£xc3 £e5 28.£xe5 dxe5

Yếu tố chiến lược về Tượng “hay” hoặc “dở” trong một số khai cuộc

1. Phòng thủ Pháp

1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤c3 ¤f6 4.¥g5 ¥e7 5.e5 ¤fd7 6.¥e7 £e7.

Trao đổi giữa Tượng dở và Tượng hay 7.f4 a6 8.¤f3 c5 9.dc £c5 10.£d4 đơn giản hóa chuyển về cờ tàn và

¥c8 dở là một yếu tố chiến lược quan trọng. Vì thế nhiều biến thế Đen tìm cách triển khai ¥c8 lên nách sau khi trao đổi chốt ở trung tâm.

1.e4 e6 2.d4 d5 3.¤d2 ¤f6 4.e5 ¤fd7 5.¥d3 c5 6.c3 b6. Việc tìm cách giải quyết ¥c8 là điều rất quan trọng cho bên Đen trong hệ thống của phòng thủ Pháp.

2. Phòng thủ Hà Lan

1.d4 f5 2.g3 ¤f6 3.¥g2 e6 4.¤f3 ¥e7 5.0-0 0-0 6.c4 d5 Bên Đen đã lo ngại một thời gian khá lâu về cuộc điều quân Botvinnik 7.b3 c6 8.¥a3

Nhận xét:

· Trắng trao đổi Tượng hay của Đen và con Tượng này có thể kiểm soát điểm chiến lược quan trọng e5.

· Đen còn lại ¥c8 dở theo Bronstein có thể triển khai con Tượng này lên nách bằng b6, c5.

Thí dụ 1: Kmoch – Alekhine 1927 Gambit Hậu

1.d4 d5 2.¤f3 c6 3.e3 ¥f5 4.¥d3 e6 5.0–0 ¤d7 6.c4 ¤gf6 7.£c2 ¥xd3 8.£xd3 ¤e4 9.¤fd2 ¤df6 10.¤c3 ¤xd2 11.¥xd2 ¥e7 12.e4 dxe4 13.¤xe4 0–0 14.¥c3 £c7 15.¦ad1 ¦ad8 16.¦d2 £f4! 17.¤xf6+ ¥xf6 18.¦fd1 ¦d7 19.£g3 £f5 20.f4 ¦fd8 21.£e3 h5! 22.b4?

Nhận xét :

· Lực lượng ngang nhau ,chốt d4,f4,b4 của Trắng yếu nằm trên các ô cùng màu với màu ô của Tượng Đen.

· Các quân Đen tập trung lên chốt d4.

Đánh giá thế cờ : Đen ưu thế

22...b5! 23.£f3 bxc4 24.£xc6 £xf4 25.£xc4 e5! 26.£e2 exd4 27.¦d3 dxc3!! 28.¦xd7 ¦xd7 29.¦xd7 ¥d4+ 30.¢h1 £c1+ 0–1

* Có nhiều khai cuộc Đen triển khai ¥f8 lên nách và đi e5Trắng khóa trung tâm bằng d5 ¥g7 rất thụ động và chỉ hoạt động qua ô h6

Thí dụ : Khai cuộc Ấn độ Cổ

1.d4 ¤f6 2.c4 g6 3.¤c3 ¥g7 4.e4 d6 5.¤f3 0–0 6.¥e2 e5 7.d5 ¤bd7 8.0–0 ¤c5 9.£c2 a5 10.¤d2 ¥h6 11.¤b3 ¥xc1³ còn nếu7...c5 8.¥g5 h6 9.¥h4 £c7 10.¤d2 a6 11.0–0 thì Đen ¤h7 ,¥f6 và ¥g5

* Trao đổi con Tượng dở

Thí dụ 1 : Pachman – Fabian 1956 Phòng thủ Benoni

1.d4 ¤f6 2.c4 c5 3.d5 e5 4.¤c3 d6 5.e4 ¥e7 6.g3 0–0 7.¥h3 (hình)

Nhận xét

· Đen buộc phải trao đổi Tượng, ¥c1 rất linh hoạt còn ¥e7rất thụ động ( lợi thế chiến lược thường xuyên )

· Đen lợi thế về thời gian .

Đánh giá thế cờ : thế cờ cân bằng ( yếu tố chiến lược bù đắp yếu tố chiến thuật )

7...a6? 8.¥xc8 £xc8 9.£e2 ¤bd7 10.¤f3 ¤e8 11.0–0 ¦b8 12.a4 ¤c7? 13.a5! ¤e8 14.¤e1 ¥d8 15.¤d3 ¥f6 16.¥e3 b5 17.axb6 ¤xb6 18.b3 g6 19.¦a3 ¤d7 20.£a2 ¥g7 21.f3! f5 22.¢g2 ¤df6 23.¦b1! fxe4 24.fxe4 ¤xe4? 25.¤xe4 £f5 26.¤df2 £f3+ 27.¢g1 £xe3 28.b4 £h6 29.bxc5 ¦xb1+ 30.£xb1 dxc5 31.d6! ¤f6 32.£d1! ¤d7 33.¦b3! ¢h8 34.¦b7 ¤f6 35.£e2 ¤xe4 36.¤xe4 £h3 37.¦e7! ¥h6 38.¤f2 £f5 39.d7 ¥g7 40.¤e4 ¥h6 41.¤d6 ¥e3+ 42.¢g2 £f6 43.¦e8 1–0

*Tượng được đánh giá trên cơ sở vị trí của các chốt .Nhưng nguyên tắc nầy có ngoại lệ sau

Thí dụ :

1.d4 d5 2.c4 c6 3.cxd5 cxd5 4.¤c3 ¤c6 5.¤f3 ¤f6 6.¥f4 ¥f5 7.e3 e6 Theo nguyên tắc ¥f4, ¥f5 là Tượng dỡ nhưng cả hai Tượng đều nằm ngoài dãy chốt đã bị phong tỏa và rất linh hoạt nên được đánh giá là “hay” Trong ván Botvinnik – Trifunovic 1947 8.£b3 ¥b4!³ lấy Tượng đổi Mã vì các quân nhẹ đóng rất linh hoạt

*Trong một số thế cờ các chốt đối phương là chướng ngại làm hạn chế tầm hoạt động của Tượng.

Thí dụ : Capablanca - Lilienthal Hệ thống Reti 1936

1.¤f3 d5 2.c4 c6 3.b3 ¥f5 4.¥b2 e6 5.g3 ¤f6 6.¥g2 ¤bd7 7.0-0 h6 8.d3 ¥e7 9.¤bd2 0-0 10.¦c1 a5 11.a3 ¦e8 12.¦c2 ¥h7 13.£a1 ¦c8 14.¦e1 £b6 15.¥c3 ¥c5 16.¦f1 ¥f8 17.¦cc1 ¦cd8 18.¦fe1 ¥c5 19.¦f1 ¥f8 20.¥b2 ¥d6 21.¤e5 ¥e5 22.¥e5 ¤e5 23.£e5 ¤d7 24.£b2 ¤f8 25.b4 ab4 26.£b4! £b4 27.ab4 ¦a8 28.¦a1 (Xem hình)

Nhận xét:

· ¥g2 của Trắng đè nặng áp lực lên đường chéo lớn.

· Mã Trắng chuẩn bị chuyển đến a5 và tấn công các chốt Đen.

Đánh giá thế cờ: Trắng có thế cờ tốt hơn.

28...¤d7 29.¤b3 ¢f8 30.¦a5 dc4 31.dc4 ¤b6 32.¦a8 ¦a8 33.¤a5 ¦a7 34.¦d1 ¢e8 35.¤b7 ¦b7 36.¥c6 ¦d7 37.c5 ¢e7 38.¥d7 ¤d7 39.c6 ¤b6 40.c7 ¥f5 41.¦d8 e5 42.¦b8 ¤c8 43.b5 ¢d6 44.b6 ¤e7 45.¦f8 ¥c8 46.¦f7 ¤d5 47.¦g7 ¤b6 48.¦h7 ¤d5 49.¦h6 ¢c7 50.e4 ¤e7 51.f3 ¢d7 52.h4 ¢e8 53.¦b6 ¤g8 54.¦c6 1-0

TEST YOUR IQ MASTER